«Regional ekologiya va geoekologik monitoring»

Ushbu kitob Orol dengizi muammosi, uning geoekologik holati va usimlik qatlamlarining o'zgarishini tadqiq etadi. Unda Orol dengiziga Amudaryo va Sirdaryo orqali quyilgan suvning kamayishi, bu esa dengiz satxining pasayishiga va ekologik muammolarning yuzaga kelishiga olib kelayotganligi haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, kitobda Orolbuyi hududidagi geoekologik muammolar, ularning sabablari va echimlari, tabiiy resurslardan foydalanish va muhofaza qilish masalalari ham yoritilgan. Orol dengizi ekotizimining tabiat va jamiyatga ta'siri, jumladan, usimliklar va hayvonot dunyosiga, shuningdek, inson salomatligiga ta'siri ham tahlil qilingan. Kitobda Orol muammosini hal qilish bo'yicha xalqaro va milliy darajadagi ishlar, tadqiqotlar va takliflar haqida ham ma'lumot berilgan.

Asosiy mavzular

Mavzu-1. Orol dengizini tadkik kilishning kiskacha tarixi va Orol muammosi.: Orol dengizining tarixi, uning suvining kamayishi va geoekologik muammolarning kelib chiqishi haqida ma'lumot beriladi. Dengizning tarixiy davrdagi holati va 1960 yillardan keyingi o'zgarishlar, Amudaryo va Sirdaryo suvining tejalishi natijasida dengiz suvining qaytishi va buning geoekologik muammolarga sabab bo'lganligi tahlil qilinadi. Insonning tabiatga bo'lgan munosabati va tabiiy muvozanatning buzilishi, ekologik muammolarning rivojlanishi haqida so'z yuritiladi.
Mavzu-2. Maxalliy geoekologik muammolarning kelib chikishi sabablari.: Texnika taraqqiyoti natijasida tabiiy muvozanatning buzilishi va hududlarda xavfli ekologik vaziyatlarning shakllanishi, bunday muammolarning paydo bo'lish sabablari va ularning rivojlanishi, geoekologik muammolarning kelib chiqishi va rivojlanishi haqida tushunchalar beriladi. Geoekologik muammolarni tahlil qilishda geografik va ekologik tamoyillardan foydalanish, Orol muammosining shakllanish bosqichlari ham yoritiladi.
Mavzu-3. Amudar`e del`tasi usimlik katlamining uzgarishi.: Amudaryo deltasida usimlik qatlamlarining o'zgarishi, suv tanqisligi natijasida gidrofit va mezofit usimliklarning kamayib, kserofit va galofit usimliklarning ko'payishi, tuproqning tuzlanishi va usimliklar qoplamining o'zgarishi haqida ma'lumot beriladi.
Mavzu-4. Ustyurt tekisligi, uning geoekologik muammolari.: Ustyurt tekisligining tabiiy sharoiti va unda mavjud geoekologik muammolar, jumladan, tuproqning tuzlanishi, eroziya va deflyatsiya kabilar tahlil qilinadi. Ustyurtning geologik tarixi va uning hududidagi muammolar, ularning rivojlanishi va natijalari haqida so'z yuritiladi.
Mavzu-5. Geoekologik muammolar echimining ilmiy asoslari: Geoekologik muammolarning murakkabligi, ularning turlari, rivojlanish darajalari va ularni tahlil qilish usullari, geoekologik muammolarni echishda ilmiy asoslarning ahamiyati, tabiatni muhofaza qilish va ekologik tarbiyaning ahamiyati, shuningdek, Orol muammosini hal qilish bo'yicha ilmiy tadqiqotlar va monitoring tizimini tashkil etish zaruriyati haqida ma'lumot beriladi.
Mavzu-6. Geografik tadkikot usullaridan foydalanish.: Tabiiy muxitning, xususan daryolar suvining ifloslanishi va takchilligi, iqlimiy uzgarishlar va ularning axoli hayotiga ta'siri, Orol muammosining tabiiy, ekologik va ijtimoiy-iktisodiy okibatlari, uni hal qilish bo'yicha xalqaro va milliy tadbirlar hamda BMTning tavsiyalari haqida so'z yuritiladi.
Mavzu-7. Orol dengizining suvining kurigan kismlarida tabiiy ekosisttemaning shakllanishi.: Orol dengizining qurigan qismlarida tabiiy ekosistemalarning shakllanishi, tabiiy-sharoitlarining o'zgarishi va uning ekologik oqibatlari haqida ma'lumot beriladi. Jumladan, shamolning ta'siri, tuproqning tuzlanishi va usimlik qoplamining o'zgarishi haqida so'z yuritiladi.
Mavzu-8. Aerokosmik rasmga olishning texnologiyasi va foydalanish.: Aerokosmik rasmga olishning fizik asoslari, elektromagnit to'lqinlar, diapazonlari, kosmik kemalardan olingan rasmlarni geografik tadqiqotlarda qo'llash, ulardan foydalanish usullari va mumkin bo'lgan foydalanish sohalari haqida ma'lumot beriladi.