Меҳнат иқтисодиёти ва социология
Ushbu kitob mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi fanining asosiy tushunchalari, prinsiplari va amaliy masalalarini qamrab oladi. Kitobda mehnat bozorining shakllanishi, rivojlanishi, aholini ish bilan ta'minlash, ish haqi tizimi, mehnat unumdorligi, aholining turmush darajasi va ijtimoiy himoyasi kabi muhim mavzular batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- "Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi" fanining predmeti va mazmuni: Ushbu mavzu mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi fanining mohiyati, predmeti, vazifalari, boshqa fanlar bilan aloqasi, mehnat to'g'risidagi asosiy tushunchalar va huquqiy-me'yoriy hujjatlarning mazmun-mohiyatini ochib beradi.
- Mehnat faoliyatini tashkil etish: Ushbu mavzu mehnat faoliyatini tashkil etishning mohiyati, asoslari, mehnatni tashkil etishning mehnat faoliyatidagi o'rni, mehnat taqsimoti va kooperatsiyasi, ish o'rinlarini tashkil etish, rejalashtirish va xizmat ko'rsatish masalalarini qamrab oladi.
- Mehnat resurslarining shakllanishi va ulardan foydalanish: Ushbu mavzu mehnat resurslarining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, shakllanishi, ulardan foydalanish yo'llari, demografik omillar va mehnat resurslariga ta'sir etuvchi boshqa omillarni tahlil etadi.
- Aholini ish bilan ta'minlash va ishsizlik: Ushbu mavzu aholini ish bilan ta'minlashning mohiyati va shakllari, uni tartibga solish, ishsizlik tushunchasi va turlari, davlatning aholini ishsizlikdan muhofaza qilish borasidagi tadbirlarini o'z ichiga oladi.
- Mehnat bozori: shakllanishi va rivojlanishi: Ushbu mavzu mehnat bozorining mohiyati, shakllanishi, rivojlanish omillari, uni tartibga solish masalalari va yaqin kelajakda mehnat bozorining rivojlanish kontseptsiyasini qamrab oladi.
- Mehnat resurslari balansini tuzish va ishga joylashishga muhtoj shaxslarni aniqlash uslubiyoti: Ushbu mavzu mehnat resurslarining hisobot balansini tuzish, iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish bilan band bo'lganlarni aniqlash usuli va mehnat resurslarining prognoz balansini tuzish usulini o'z ichiga oladi.
- Aholining turmush darajasi va daromadlari: Ushbu mavzu turmush darajasi tushunchasi va ko'rsatkichlari, bozor iqtisodiyoti sharoitida aholi daromadlari va ularning turlari, iste'mol byudjetlarining mohiyati va turlarini qamrab oladi.
- Ish haqi tizimi: Ushbu mavzu ish haqining mohiyati va shakllanishi, funktsiyalari va uni tashkil etish tamoyillari, tarif tizimining mohiyati, ish haqi turlari va mehnatga haq to'lashning oddiy tizimini o'z ichiga oladi.
- Mehnat unumdorligi: omillar va rezervlar: Ushbu mavzu mehnat unumdorligi tushunchasi, uni oshirishning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, uni aniqlash usullari, o'zgarishining omillari va shart-sharoitlari, mehnat unumdorligini oshirishning zaxiralarini o'rganadi.
- Mehnatga munosabat va undan qoniqish jarayoni: Ushbu mavzu mehnatga munosabat tushunchasi, uni tavsiflovchi asosiy omillar, mehnatdan qoniqish hosil qilishning ijtimoiy mohiyati, uning tuzilishi va empirik omillarini o'rganadi.
- Mehnatga moslashish: Ushbu mavzu mehnatga moslashishning mohiyati va tuzilishi, obyektiv va subyektiv omillari, kasbni tanlash va unga moslashish hamda martabaga ko'tarilishning kompleks tizimini qamrab oladi.
- Aholini ijtimoiy himoya qilish tizimi: Ushbu mavzu aholini ijtimoiy himoya qilish tushunchasi, O'zbekistonda kuchli ijtimoiy kafolatlarni shakllantirish vazifalari, ijtimoiy institutlar va xodimlarni ijtimoiy himoya qilish mexanizmi, ijtimoiy ta'minot turlarini o'z ichiga oladi.
- Mehnat sohasidagi sotsiologik tadqiqotlarni o'tkazish: Ushbu mavzu sotsiologik tadqiqotlar mohiyati, ularni o'tkazish uslubiyati, asosiy tanlov turlari, axborotlar to'plashning asosiy usullarini qamrab oladi.