Eski o`zbek yozuvi va Sharq tillari

“Fors tili” fani bo‘yicha o‘quv-uslubiy majmua Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi yo‘nalishi bo‘yicha “Eski o‘zbek yozuvi va sharq tillari” fan dasturi asosida tayyorlangan. Ushbu majmua for tili alifbosi, tovushlar, morfologiya, sintaksis, fe’llarning zamonlari, ravish, olmosh, son, fe’lning tuslanishi, lug‘atlar va boshqa ko‘plab ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Shuningdek, kitobda qo‘shimcha materiallar va mashqlar ham keltirilgan bo‘lib, talabalarning mustaqil ishlashlari uchun qo‘llanma vazifasini o‘taydi. Kitob o‘zbek tilidagi nazariy materiallarni fors tiliga tarjima qilish, lug‘at yodlash, mashq bajarish orqali talabalarning fors tilini o‘rganishga qaratilgan. Ushbu majmua O‘zbekistondagi oliy ta’lim muassasalarida o‘qitiladigan “Eski o‘zbek yozuvi va sharq tillari” fan dasturiga mos keladi.

Asosiy mavzular

Fors tili haqida umumiy ma'lumot: O‘zbekistonda fors tilining ahamiyati, tarixi, uni o‘rganishning zarurati, fors tilining hind-evropa tillari oilasiga mansubligi va Sharq xalqlari adabiyotidagi o‘rni, eski o‘zbek yozuvi va uning ahamiyati, fonetika va undagi tovushlarning tavsifi, arab alifbosi va undan farqlanishi kabi mavzular yoritilgan.
Eski o‘zbek yozuvi va sharq tillari: Ishchi fan dasturi: Fan dasturi eski o‘zbek yozuvi va sharq tillarining ahamiyati, o‘zbek tili va adabiyoti bilan bog‘liqligi, fonetika, grafika, morfologiya, sintaksis, fe’l, ravish, olmosh, son, ko‘makchi kabi bo‘limlarni o‘z ichiga oladi. Har bir bo‘lim bo‘yicha nazariy va amaliy mashg‘ulotlar hamda nazorat turlari belgilangan.
Fors tili haqida ma'lumot: Fors tili va uning tarixi, hind-evropa tillari oilasiga mansubligi, Sharq madaniyatidagi o‘rni, arab alifbosidan farqlanishi, fonetikasi, alifbosi, undosh va unli tovushlar, diftonglar kabi mavzularni o‘z ichiga oladi.
Grafika: Fors tilining grafika tizimi, arab alifbosining qabul qilinishi, uning o‘ziga xosliklari, harflarning yozilishi va talaffuzi, hamza, alif, vasla kabi belgilarning qo‘llanilishi haqida ma’lumot beradi.
Morfologiya: O‘zbek va fors tillaridagi ot, olmosh, sifat, son, fe’l, ravish, ko‘makchi, bog‘lovchi kabi so‘z turkumlarining tuzilishi, shakllanishi va ularning gapdagi o‘rni haqida ma’lumot beradi.
Sifat: O‘zbek va fors tillaridagi sifatlarning turlari, ularning yasalishi, darajalari, qiyosiy va orttirma darajalarning tuzilishi va ishlatilishi haqida ma’lumot beradi.
Olmosh: O‘zbek va forstillaridagi olmoshlarning turlari, ularning vazifalari, gapdagi o‘rni, izofa va ko‘makchilar bilan munosabati haqida ma’lumot beradi.
Son: O‘zbek va fors tillaridagi sonlarning turlari, ularning yasalishi, yozilishi va talaffuzi, miqdor va tartib sonlar, ularning ifodalanishi haqida ma’lumot beradi.
Fe’l: Fe’llarning noaniq shakli, o‘tgan zamon va hozirgi zamon fe’llarining tuzilishi va tuslanishi, buyruq fe’li, ravishdosh, sifatdosh, modal fe’llar va ularning xususiyatlari haqida ma’lumot beradi.
Ravish: O‘zbek va fors tillaridagi ravishlar, ularning turlari, yasalishi va gapdagi o‘rni haqida ma’lumot beradi.
Sintaksis. Gap turlari: Arab tilining sintaksis qurilishi, uni o‘zbek tili bilan qiyoslash, sodda va murakkab gaplar, ularning turlari, gap bo‘laklari va ularning o‘zbek va fors tillaridagi o‘ziga xosliklari haqida ma’lumot beradi.
Ko‘makchi: O‘zbek va fors tillaridagi ko‘makchilar, ularning vazifalari, gapdagi o‘rni va ularning izofa bilan bog‘lanishi haqida ma’lumot beradi.
Bog‘lovchi: O‘zbek va fors tillaridagi bog‘lovchilar, ularning turlari, vazifalari va gaplarni bog‘lashdagi o‘rni haqida ma’lumot beradi.
Yuklama: O‘zbek va fors tillaridagi yuklamalar, ularning turlari va gapdagi o‘rni haqida ma’lumot beradi.
Izofa: Fors tilida izofa, uning turlari, ishlatilishi va grammatik xususiyatlari haqida ma’lumot beradi.
Izofa zanjiri: Fors tilida izofa zanjirining tuzilishi, undagi aniqlovchi va aniqlanmishlarning bir-biriga bog‘lanishi va ularning grammatik ahamiyati haqida ma’lumot beradi.
Fe’llarning tuzilishi: Fors tilidagi fe’llarning tuzilishi, ularning sodda, prefiksli va qo‘shma shakllari, ularning o‘zbek tilidagi fe’llar bilan qiyosiy tahlili haqida ma’lumot beradi.
Fe’llarning zamonlari: Fors tilida o‘tgan zamon, hozirgi zamon va kelasi zamon fe’llarining tuzilishi, tuslanishi va ularning o‘zbek tilidagi fe’llar bilan qiyosiy tahlili haqida ma’lumot beradi.
Morfologik qismlar: Fors tilidagi ot, olmosh, sifat, son, fe’l, ravish, ko‘makchi, bog‘lovchi va yuklamalarning tuzilishi, shakllanishi va ularning gapdagi o‘rni haqida ma’lumot beradi.
Sintaktik qurilish: Fors tilidagi gaplarning tuzilishi, gap bo‘laklari, ularning o‘zbek tili bilan qiyosiy tahlili, sodda va murakkab gaplar, ergash gaplar haqida ma’lumot beradi.
O‘zbek yozuvining tarixi: Eski o‘zbek yozuvining tarixi, uning ahamiyati, alifbosi, tinish belgilari va o‘zbek tiliga o‘zlashgan arab va fors tilidagi so‘zlar va ularning grammatik xususiyatlari haqida ma’lumot beradi.
Qiyosiy stilistika: O‘zbek va fors tillaridagi lug‘at boyligi, grammatik tuzilishi, sintaksisi va uslubiy jihatlari bo‘yicha qiyosiy ma’lumotlar beradi.
Baholash mezonlari: O‘quv jarayonida talabalarning bilimini baholash mezonlari, ballar tizimi va nazorat turlari haqida ma’lumot beradi.