How to teach grammar

Ushbu kitob ingliz tilidagi grammatika darslarini o'qitish usullarini o'rganadi. Kitobda grammatikani o'rgatishning turli usullari, jumladan, qoidalarga asoslangan, misollarga asoslangan va matnlarga asoslangan yondashuvlar ko'rib chiqiladi. Muallif Scott Thornbury grammatikani o'rgatishning samarali usullari va keng tarqalgan xatolar ustidan nazorat qilish bo'yicha amaliy tavsiyalar beradi. Kitobda, shuningdek, turli mashqlar va dars namunalari keltirilgan bo'lib, ular o'qituvchilarga grammatikani yanada samaraliroq o'rgatishga yordam beradi. Kitob grammatikani o'rgatishning asosiy tamoyillari, xatolar bilan ishlash va grammatikani baholash usullari haqida ham tushuncha beradi.

Asosiy mavzular

Grammatika nima?: Bu bo'lim grammatikaning mohiyatini, uning turlarini (tilshunoslik nuqtai nazaridan va o'qitish nuqtai nazaridan) va grammatik qoidalarni tushuntiradi. Grammatikaning turli mazmuniy jihatlari, jumladan, matnlar, gaplar va tovushlarni tahlil qilish, shuningdek, grammatikani ikki xil ma'noda tushunish, ya'ni grammatika va funksiya hamda grammatika va tilshunoslik qoidalari muhokama qilinadi.
Nega grammatika o'rgatish kerak?: Ushbu bo'lim grammatika o'qitishning asosiy sabablarini va uni o'qitishga qarshi argumentlarni ko'rib chiqadi. Grammatikaning ahamiyati, grammatika va usullar, grammatikaning bugungi kundagi holati va grammatika o'qitishning asosiy tamoyillari muhokama qilinadi. Shuningdek, uslubiy jihatlar, jumladan, tilni o'rganishga tayyorlik, grammatik ko'nikmalarning ahamiyati, o'qituvchilarning roli va o'quvchilarning grammatikaga nisbatan qarashlari ham ko'rib chiqiladi.
Qoidalardan grammatikani qanday o'rgatish kerak: Ushbu bo'lim qoidalardan grammatikani o'rgatishning turli usullarini, jumladan, induktiv va deduktiv yondashuvlarni tahlil qiladi. Grammatika qoidalarini tanlash va ulardan foydalanish bo'yicha amaliy maslahatlar beriladi. Shuningdek, grammatik qoidalarni tushuntirish, ularni o'rganishda o'quvchilarning xatolari va bu xatolardan qanday foydalanish kerakligi haqida gapiriladi.
Misollardan grammatikani qanday o'rgatish kerak: Bu bo'lim grammatikani misollar yordamida o'rgatish usullarini, jumladan, induktiv yondashuvni ko'rib chiqadi. Grammatik qoidalarni va ulardan foydalanishni tushuntirish uchun turli mashqlar va dars namunalari berilgan. Grammatika o'rgatishda misollarni tanlash, jenerativ vaziyatlar, minimal juftliklar va konkordans ma'lumotlaridan foydalanish usullari muhokama qilinadi.
Matnlar orqali grammatikani qanday o'rgatish kerak: Ushbu bo'lim matnlardan foydalangan holda grammatikani o'rgatish usullarini ko'rib chiqadi. Grammatika o'qitish uchun matnlarni tanlash, kontekstualizatsiya qilish va matnlardan foydalanish bo'yicha tavsiyalar beriladi. Shuningdek, turli matnlardan (hikoyalar, yangiliklar, dialoglar) foydalanib grammatikani o'rgatish usullari, jumladan, Present Simple, Passive, Future va Gap-fill mashqlari muhokama qilinadi.
Grammatikani mashq qilish: Bu bo'lim grammatikani mustahkamlash uchun mashqlardan foydalanish usullarini ko'rib chiqadi. Mashqlarni tanlash, ularni o'tkazish va baholash mezonlari, jumladan, aniqlik, ravonlik va tuzilishni o'zgartirish kabi jihatlar muhokama qilinadi. Turli mashqlar (qancha/qanchalik, uchinchi shartli, axborot bo'shlig'i, shaxsiy vazifa, passiv, suhbat) namunalari keltirilgan.
Grammatika xatolarini qanday tahlil qilish kerak: Ushbu bo'lim grammatika xatolarini aniqlash, tasniflash va ularga javob berish usullarini ko'rib chiqadi. Xatolarning turlari (lug'aviy, grammatik, talaffuz, nutq) va ularning sabablari muhokama qilinadi. Xatolarni tuzatish va o'quvchilarni o'zini o'zi tuzatishga undash bo'yicha amaliy maslahatlar beriladi.
Grammatikani qanday birlashtirish kerak: Ushbu bo'lim grammatikani darslarga integratsiya qilishning turli usullarini ko'rib chiqadi. PPP (Presentation, Practice, Production) modeli, vazifaga asoslangan, ko'nikmaga asoslangan va hikoya asosidagi darslarni tahlil qiladi. Har bir modelning afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek, darslarni loyihalash va baholash bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Grammatikani qanday baholash kerak: Kitobning bu qismi grammatikani baholash usullarini ko'rib chiqadi. Diskret elementlar testlari va og'zaki nutqni baholash usullari, jumladan, aniqlik, murakkablik va talaffuz kabi mezonlar tahlil qilinadi. Testlarning samaradorligi va ularning o'quvchilarga ta'siri ham muhokama qilinadi.
Grammatikani qanday o'rgatmaslik kerak: Ushbu bo'lim grammatikani o'rgatishda yo'l qo'yiladigan umumiy xatolarni va ulardan qochish yo'llarini ko'rib chiqadi. O'tgan zamon perfektini o'rgatish misolida bu xatolar va ularni tuzatish usullari tahlil qilinadi. Grammatika o'rgatishning asosiy qoidalari (kontekst, foydalanish, iqtisodiyot, tegishlilik, urf-odat va moslik qoidalari) ham ko'rib chiqiladi.