Бердақ атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик университети химия-технология факультети студентлери ушын «Алюминий ҳәм оның алыныўы» темасында лекциялық материал таярланған. Бунда алюминийдиң тәбиятта ушырауы, алыныў усыллары, физикалық ҳәм химиялық қәсийетлери, қосылыслары ҳәмде халық хожалығында қолланылыўы ҳаққында мағлыўматлар келтирилген.
Ushbu dissertatsiya Al-Mg tizimi asosidagi yuqori miqdorda aralashmalar bo'lgan alyuminiy qotishmalarining tarkibi va tuzilishini optimallashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda turli xil qo'shimchalarning (Si, Fe, Cu, Zn, Sn, Pb, Ni, Mn) qotishmalarning strukturasi, fazaviy tarkibi va mexanik xossalariga ta'siri o'rganilgan. Shuningdek, alyuminiy-magniy qotishmalarining termik ishlov berish rejimlari ishlab chiqilgan va takomillashtirilgan. Natijada, ikkilamchi quyma alyuminiy qotishmasining yangi turi yaratilgan bo'lib, u mavjud qotishmalar bilan bir xil yoki undan yuqori mexanik xossalarga ega.
Ushbu hujjat - texnika fanlari doktori ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiyaning avtoreferatidir. Unda alyuminiy qotishmalarini eritish jarayonida sifatli struktura hosil qilishning ilmiy-texnikaviy yechimlari ko'rib chiqilgan.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu tadqiqot ishi alyuminiy-litiy qotishmalarining mexanik va quyma xossalarini yaxshilashga bag'ishlangan. Ishda alyuminiy-litiy qotishmalarini suyuqlantirish texnologiyasini takomillashtirish, ularning qattikligi, chidamliligi va suyuq oqimchanligini oshirish usullari o'rganilgan. Tadqiqot natijasida yangi alyuminiy-litiy qotishma kompozitsiyasi ishlab chiqilgan va joriy qilingan. Bu esa mashinasozlik detallarining xizmat muddatini uzaytirishga olib kelgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston Respublikasi Qoraqalpoq davlat universiteti huzuridagi Ilmiy daraja beruvchi kengash hamda Toshkent Kimyo-texnologiya instituti tomonidan tayyorlangan bo'lib, unda Mirjalol Erkinjanovich Kenjaevning "Angren kaolini nitrat kislotasi bilan parchalanib alyuminiy oksidi olish texnologiyasini yaratish" mavzusidagi ilmiy ishi yoritilgan. Tadqiqotda Angren koni kaolinli gillarini qayta ishlashning kompleks va moslashuvchan texnologiyasi ishlab chiqilgan bo'lib, natijada alyuminiy nitrat, alyuminiy oksidi va suyuq azotli o'g'itlar olish usullari yaratilgan. Ishda kaolinlarni kuydirish, azot kislotasi bilan qayta ishlash, ammiak bilan neytrallash kabi jarayonlar chuqur o'rganilgan hamda texnik-iqtisodiy jihatdan asoslanganligi ko'rsatilgan.
Ushbu dissertatsiya
Ushbu avtoreferat anodli alyuminiy oksidi asosida tayyorlangan nanokompozit materiallarning sintezi va xossalarini o'rganishga bag'ishlangan ilmiy tadqiqot natijalarini o'z ichiga oladi. Tadqiqotda anodli oksidlash usuli orqali alyuminiy oksid asosida hosil qilingan nanostrukturali kompozit sistemalarning tayyorlanishi, ularning fizik-kimyoviy xossalari va vodorodlash jarayonlaridagi katalitik faolligi aniqlangan. Tadqiqotning natijalari asosida import o'rnini bosuvchi yangi avlod nanokatalizatorlarni ishlab chiqish va ularni sanoatda qo'llash bo'yicha ilmiy-amaliy asoslar yaratilgan. Shuningdek, tadqiqotda
Ushbu hujjat turli xildagi materiallardan, xomashyolardan va texnologik jarayonlardan foydalanib, mahsulot ishlab chiqarish masalalariga bag'ishlangan. Unda xavfsizlik texnikasi, iqtisodiy hisob-kitoblar va mehnat muhofazasi kabi muhim jihatlar ham qamrab olingan. Hujjatning maqsadi - mahsulot ishlab chiqarishning turli bosqichlarini optimallashtirish va uning iqtisodiy samaradorligini oshirish.
Ushbu maqola alyuminiy va uning qotishmalarini qayta ishlash texnologiyasi hamda ikkilamchi alyuminiy quyma qotishmalarini olish jarayonlarini tahlil qiladi. Materialda alyuminiyning tabiatdagi o'rni, uning qotishmalariga bo'lgan talabning ortib borayotganligi, qolaversa, O'zbekistonda alyuminiy chiqindilarini qayta ishlashning ahamiyati haqida so'z yuritilgan. Ikkinchi darajali alyuminiy qotishmalarini ishlab chiqarishda xomashyoni tayyorlash (saralash, magnitli separatsiya, paketlash), eritish jarayonlari, ularni tozalash (rafinatsiya) va legirlash kabi texnologik bosqichlar batafsil yoritib berilgan. Maqolada alyuminiy qotishmalarini ishlab chiqarishda energiya sarfi, atrof-muhitga ta'siri hamda iqtisodiy samaradorlik masalalariga ham to'xtalib o'tilgan.