Амфифиль кремнезем ва унинг полисахаридли композитларининг коллоид-кимёвий хоссалари
Ushbu avtoreferat, Bekzod Sotiboldievning
Ushbu avtoreferat, Bekzod Sotiboldievning
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Toshkent Kimyo-Texnologiya Instituti uchun tayyorlangan dissertatsiya avtoreferatidir. Dissertatsiya Abdutalipova Nellya Mudarisovna tomonidan "Oldindan belgilangan xossalarga ega polikondensatsion tipdagi amfolitlar olish usullarini yaratish" mavzusida texnika fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun taqdim etilgan. Avtoreferatda amfolitlar sintezi, ularning xossalari va turli sohalarda qo'llanilishi, jumladan, sanoat oqava suvlarini tozalash va suvni yumshatish kabi masalalar ko'rib chiqilgan. Dissertatsiyaning asosiy maqsadi yangi amfolit materiallarini sintez qilish va ularning xossalarini o'rganishdan iborat. Tadqiqot natijalari gidrometallurgiya, suvni tayyorlash va boshqa sohalarda qo'llanilishi mumkin.
Ushbu hujjat kimyo va texnologiya sohasiga oid bo'lib, polikondensatsion turdagi amfolitlar olish usullarini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Dissertatsiya mavzusi "Oldindan berilgan xossalarga ega polikondensatsion tipdagi amfolitlar olish usullarini yaratish" deb nomlanadi. Ishda amfolitlarni sintez qilish, ularning xossalarini o'rganish va ularni sanoatda qo'llash imkoniyatlari ko'rib chiqiladi. Jumladan, turli xildagi suvni tozalash jarayonlarida amfolitlarni qo'llash imkoniyati o'rganiladi. Dissertatsiyaning asosiy maqsadi - amfolitlarning yangi turlarini olish, ularning xossalarini tadqiq qilish va ularni amaliyotga tatbiq etish yo'llarini ko'rsatishdan iborat.
Ushbu darslik O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi va Sog'liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan dasturlar asosida tayyorlangan bo'lib, unda biofizika fanining nazariy va amaliy jihatlari, jumladan, biomexanika, bioreologiya, bioenergetika, bioakustika, biomembranologiya, bioelektrodinamika, optika, rentgenologiya, yadro fizikasi, radioaktivlik va do'zimetriya, mexanik tebranishlar va to'lqinlar, optik-elektron apparatlardan foydalanish kabi mavzular chuqur yoritilgan. Kitobda tibbiyot sohasidagi muammolarni hal qilishda biofizikaning ahamiyati ham ta'kidlangan. Darslikda mavzularni tushuntirish uchun turli diagrammalar, rasmlar va laboratoriya ishlari keltirilgan, bu talabalarning nazariy bilimlarni amaliy ko'nikmalarga aylantirishga yordam beradi. Shuningdek, har bir mavzu oxirida nazorat savollari va vazifalar berilgan bo'lib, ular talabalarning mavzuni qanchalik o'zlashtirganligini tekshirishga xizmat qiladi.
Ushbu kitob tibbiyot yo‘nalishidagi talabalar uchun biofizika fanidan ma’ruza matnlari to‘plamidir. Unda termodinamika, bioenergetika, biomexanika, biologik elektrodinamika kabi tibbiyotda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan biofizik jarayonlar va hodisalar batafsil yoritilgan. Kitob talabalarga biofizika fanining asosiy tushunchalarini o‘zlashtirishga va ularni tibbiyotda qo‘llash ko‘nikmalarini shakllantirishga yordam beradi.
XXI asr boshida Yer yuzi va uning ekologik inqirozlari, urbanizatsiya va atrof-muhitga insonning antropogen ta'sirlari kuchayishi hamda fan va texnika taraqqiyoti natijasida biologiya fanining gen injeneriyasi, biotexnologiya va bioinformatika kabi yo'nalishlarda mislsiz rivojlanishi bugungi kunda oliy o'quv yurtlarida biologiya va ekologiya mutaxassislarini tayyorlashda biofizika fanining muhim o'rin tutishini, ammo rus va o'zbek tilidagi darsliklarning talab darajasida emasligini, chunki ular zamonaviy biologik jarayonlarni va texnalogiyalarni qamrab olmasligini ko'rsatadi. Ushbu darslik biofizika fanining nazariy asoslarini, biologik jarayonlar kinetikasi, termodinamikasi, molekulyar va yuqori tartibli biologik tizimlarning biofizikasi kabi bo'limlarni o'z ichiga olgan.
Ushbu kitob biofizika asoslari, inson organizmidagi jarayonlar, to‘qima tuzilishlarining faoliyati, biofizik hodisalar va tibbiyotda qo‘llaniladigan diagnostika va davolash usullarini o‘rganadi.
Ushbu kitob biofizika fanining asosiy tushunchalari, qonuniyatlari va usullarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda molekulyar biofizikadan tortib, hujayra biofizikasi, energetika, nerv sistemasining biofizik asoslari va radiobiologiyagacha bo'lgan keng doiradagi masalalar ko'rib chiqiladi. Kitob talabalar va biofizika sohasiga qiziquvchi mutaxassislar uchun mo'ljallangan.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti tabiiy va sun'iy tolalar asosida poliamfolitlar olish va ularning xossalari, xususan karboksimetilsellyuloza (KMS) namunalari va ularning efirlanish darajasi, almashinish darajasi, va boshqa muhim fizik-kimyoviy ko'rsatkichlarini aniqlashga bag'ishlangan. Tadqiqotda sellyulozani turli sharoitlarda karboksimetillash usullari o'rganilgan hamda olingan KMS namunalarining turli sohalarda, jumladan, tibbiyot, sanoat va boshqa tarmoqlarda qo'llash imkoniyatlari ko'rib chiqilgan. Shuningdek, kitobda poliamfolitlar, ularning tuzilishi, olinishi va ishlatilishi, xususan, kimyoviy tolalar asosida amino va karboksil guruhlar saqlovchi polimerlar sintezi hamda ularning asosiy xossalari batafsil tahlil qilingan. Kitobda tadqiqot ishining ilmiy va amaliy ahamiyati, aniqlangan natijalar va ularning muhokamasi, shuningdek, foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.
Ushbu kitob suvda va quruqlikda yashovchilar (amfibiyalar) sinfini chuqur o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, ularning tuzilishi, hayot tarzi, kelib chiqishi, sistematikasi, ekologiyasi va ahamiyatini batafsil yoritadi. Kitobda amfibiyalarning tuzilish xususiyatlari, ichki organlari, ko'payishi, rivojlanishi, oziqlanishi va boshqa biologik xususiyatlari batafsil tasvirlangan. Shuningdek, kitobda amfibiyalarning kelib chiqishi, evolyutsiyasi va sistematikasi haqida ma'lumotlar berilgan bo'lib, ularning turli turkumlari va turlari ko'rib chiqilgan. Kitobning so'nggi qismlarida amfibiyalarning ekologiyasi va ahamiyati, ularning inson hayotidagi roli va tabiatdagi o'rni haqida ma'lumotlar berilgan.