Антигипоксантлар ёрдамида организмнинг чидамлилиги ортишини структура-метаболик механизмлари
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu matn turli fiziologik va biokimyoviy jarayonlarga surunkali hissiy stress ta'sirining mexanizmlarini aniqlashga bag'ishlangan ilmiy ishning avtoreferatidir. Unda stressning hujayra, membrana va molekulyar darajadagi ta'siri, shuningdek, uni bartaraf etish yo'llari ko'rib chiqiladi. Dissertatsiya tadqiqotlari natijalari O'zbekiston va xorijiy ilmiy nashrlarda chop etilgan maqolalarda o'z aksini topgan.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti yangi mahalliy nootrop dori vositalari - "Цитаргин", "Циткорнит" va "Ноотротем"ning molekulyar mexanizmlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu dorilarning turli xil gipoksik sharoitlarda ta'sir qilish mexanizmlari, ularning antioksidant va antihiipoksik xossalari, shuningdek, o'tkir va surunkali gipoksiyaga qarshi samaradorligi chuqur o'rganilgan. Tadqiqot natijalari ushbu dorilarning yuqori samaradorligini va xavfsizligini tasdiqlaydi, bu ularni klinik amaliyotda keng qo'llash uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Ushbu tadqiqot ishi Oʻzbekiston Milliy universiteti Biologiya va Bioximiya instituti huzuridagi ilmiy kengash tomonidan nashr etilgan doktorlik dissertatsiyasining avtoreferatidir. Unda oʻsimliklardan olingan polifenol birikmalarining mitoxondriyaning funksional holatiga taʼsiri hamda ularning antigioksik faolligi tadqiq qilingan. Tadqiqotda turli gipoksiya modellari, jumladan, normobarik va gemik gipoksiya modellari yordamida polifenollarning taʼsir mexanizmlari oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari shuni koʻrsatdiki, рутан, гетасан va эуфорбин kabi polifenollar nafas olish tizimi disfunksiyasi, yurak yetishmovchiligi kabi kasalliklarda samarali vosita sifatida qoʻllanilishi mumkin. Tadqiqotda oʻsimliklar asosida yangi antigioksimik dorilar yaratish istiqbollari ham koʻrsatib oʻtilgan.
Ushbu kitob O'zbekistonda surunkali pielonefritni davolashda Kavergal preparatining klinik samaradorligini o'rganishga bag'ishlangan. Unda kasallikning etiologiyasi, patogenezi, diagnostikasi va davolash usullari, shu jumladan Kavergalning ta'siri batafsil yoritilgan. Tadqiqot natijalari Kavergalni surunkali pielonefritni kompleks davolashda qo'llashning afzalliklarini ko'rsatadi va amaliy tavsiyalar berilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati `Glycirhiza glabra, Hypericum scabrum, Ziziphora pedicellata va Mediazia macrophylla` o‘simliklarining tabiiy ekstraktlaridan tayyorlangan 'Gлизимед' nomli fitokompozitsiyaning antioksidant va antihipoksik xususiyatlarini o‘rganishga bag‘ishlangan. Tadqiqotda ushbu fitokompozitsiyaning turli xil gipoksik sharoitlarga chidamliligini oshirishdagi ta’siri, uning asosiy farmakologik va toksikologik ko‘rsatkichlari, shuningdek, jigarning oksidativ stressini va metobolik jarayonlarini tiklashdagi o‘rni o‘rganilgan. Tadqiqot natijalari "Gлизимед"ning nafaqat antioksidant va antihipoksant, balki jigar faoliyatini yaxshilovchi va jismoniy chidamlilikni oshiruvchi vosita ekanligini ko‘rsatdi. Shuningdek, "Gлизимед" sintetik dorilarga nisbatan kam toksikligi va arzonligi bilan ajralib turadi.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi gipoksiya (kislorod yetishmovchiligi) sharoitida jigar mitoxondriyalarida lipidlarning perekisli oksidlanishi va fosfolipaza A2 faolligiga ionolning ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda gipoksiyaning organizmga fiziologik-biokimyoviy ta'siri, mitoxondriyalarning tuzilishi va funktsiyasi, lipidlarning roli, antioksidantlar ta'siri kabi adabiyotlar sharhi keltirilgan. Shuningdek, eksperimental natijalar va ularning tahlili, xulosalar hamda foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.
Ushbu avtoreferat "Mahalliy o‘simlik xomashyosidan ajratib olingan polimer proantotsianidinlar bilan organizmdagi gipoksik holatlarni farmakologik muvofiqlashtirish" mavzusidagi dissertatsiya tadqiqotining qisqacha mazmunini o'z ichiga oladi. Tadqiqotda mahalliy o'simliklardan olingan proantotsianidinlar va flavonoidlarning gipoksiyaga qarshi va antioksidant ta'sirini o'rganishga qaratilgan. Tadqiqot natijasida ushbu birikmalarning organizmdagi kislorod yetishmovchiligi bilan bog'liq kasalliklarni davolashda muhim ahamiyat kasb etishi ko'rsatilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekistonda keng tarqalgan mahalliy o'simlik xomashyosidan ajratib olingan polimer proantosianidinlarning organizmdagi gipoksik holatlarga ta'siri, ularning farmakologik va antioksidant xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu birikmalarning yurak-qon tomir tizimi, nafas olish va moddalar almashinuvi jarayonlariga ta'siri o'rganilgan hamda ularning dorivor vosita sifatida qo'llash istiqbollari ko'rsatib berilgan. Tadqiqot natijalari asosida yaratilgan dorivor vositalar, xususan, geранил va катацин, gipertoniya, yurak xuruji va boshqa kasalliklarda samarali ekanligi aniqlangan.
Maqolada Convolvulus o'simligidan olingan alkaloidlarning metabolizmga ta'siri, to'qimalarda kislorod almashinuvi va hayvonlar organizmida kislorod tashilishi o'rganilgan. Gepiksiya modeli sichqonlarga natriy nitritini in'ektsiya qilish orqali yaratilgan. O'rganilayotgan alkaloidlar va ularning hosilalari (13 birikma) 5 mg/kg dozada, intoksikatsiyadan 24, 14 va 1 soat oldin ichga yuborilgan. Sichqonlarning hayot davomiyligi soniyalarda hisoblangan va St'yudent mezonidan foydalangan holda statistik tahlil qilingan. Natijalar shuni ko'rsatdiki, nazorat guruhidagi hayvonlarda natriy nitritidan keyin hayot davomiyligi 1192,5±188,0 sekundni tashkil etdi, bu 100% deb qabul qilingan. Alkaloid konvolvining hosilasi, dimer konvalvin, yuqori antigipoksik faollikni ko'rsatdi va sichqonlarning hayot davomiyligini 60,8% ga oshirdi. Konvalitsin 54,8%, N-atsetilxlorid konvalvin esa hayot davomiyligini 1,5 barobar, ya'ni 50% ga uzaytirdi. 3a-veratroil N-benzil tropan esa 38,6% ga oshirdi va yuqori darajadagi ishonchlilikka ega bo'ldi. Boshqa hosilalar: N-oksalat konvalvin 21,8%; Bis-produkt konvalvin 31,7%; Convolvulusning yer ustki qismi alkaloidlarining yig'indisi 23,2%; Convolvulus ildizi alkaloidlarining yig'indisi 18,6%; 3-a-veratroilN-benzoil tropan 15,7%; Yodmetilat konvalidin 17,3%; N-NOHOlat konvalvin 5,2%; N-aminolat konvalvin 5,2%; 1,3-a-veratroil N-nitro benzoiltropan 1,9%. Xulosa qilib aytganda, Convolvulus subhirsutus-vyunok o'simligidan olingan alkaloidlar antigipoksik ta'sirga ega bo'lib, qonni kislorod bilan to'yintirishni yaxshilaydi va, ehtimol, uni organlar va to'qimalarga o'tkazadi.