Hikoya, sovuq qish oqshomida yolg'iz qolgan o'n yoshli bola va uning qo'lida topilgan yangi tug'ilgan chaqaloq haqida hikoya qiladi. Bola, hech narsasi yo'qligi va oziq-ovqatga muhtojligiga qaramay, chaqaloqni himoya qilish uchun harakat qiladi. Ular birgalikda shaharcha qidiradilar va nihoyat, ularni qabul qiladigan g'alati bir qariyani topadilar. Qariya bolalarga g'amxo'rlik qiladi va ularga yangi hayot beradi.
Hikoya kambag'al oilada yashaydigan, otasidan erta ayrilgan Jur'at ismli bola haqida. U onasi va ukalariga yordam berish uchun yaxna choy sotadi. Jur'atning hayoti qiyinchiliklar bilan to'la, ammo u halol mehnat qilib, oilasiga yordam berishga harakat qiladi. Hikoya Jur'atning orzulari va umidlari, shuningdek, uning hayotdagi kurashi haqida hikoya qiladi.
"Shum bola" – Gʻafur Gʻulom qalamiga mansub asar boʻlib, unda oʻzbek qishlogʻining hayoti, urf-odatlari va bolalarning begʻubor dunyosi tasvirlangan. Asar voqealari oʻtgan asrning boshlarida Toshkentda boʻlib oʻtadi. Asar qahramoni – Oʻzbek qishlogʻida tugʻilib oʻsgan kichik oʻgʻil bola hayoti tasvirlangan. Kitobda Shum bolaning bolalikdagi qiziq voqealari, o'yin kulgulari, qiliqlari hamda do'stlari bilan bo'ladigan sarguzashtlari aks etgan.
Kitob maktabgacha ta'lim muassasalari tarbiyachilari, ota-onalar va bolalar tarbiyasi bilan qiziquvchi mutaxassislar uchun mo'ljallangan bo'lib, bolalarni har tomonlama rivojlantirishga qaratilgan.
Kitob maktabgacha ta'lim muassasalari uchun metodik qo'llanma bo'lib, bolalarni har tomonlama rivojlantirishga qaratilgan ta'lim-tarbiya jarayonini tashkil etish bo'yicha ma'lumotlar beradi. Unda bolalarning yosh xususiyatlari, ta'lim-tarbiya usullari, o'yinlar, mashqlar va boshqa materiallar keltirilgan.
Ushbu kitob bolalarning tabiat va hayvonot olamiga bo'lgan muhabbatini, ularning tabiatga hurmatini va jonivorlarga mehr-shafqatli bo'lishini o'z ichiga oladi. Asarda Sardor ismli bola va uning do'stlari hayvonot olami bilan yaqin aloqada bo'lib, ularga g'amxo'rlik qilishadi. Kitobda bolalarning hayvonot olamiga oid qiziqishlari, ularning tabiat bilan uyg'un yashashlari, tabiatni sevishlari va uni asrashlari kerakligi ta'kidlanadi.
Kitob O‘zbekistonning yosh avlodiga bag‘ishlangan she’rlar, ertaklar va masallardan iborat. Unda bolalarning hayoti, orzulari, insoniy fazilatlar, vatanparvarlik, ezgulik, adolat, bilim olishga intilish va tabiatga mehr kabi mavzular yoritilgan. Kitob bolalarning yoshiga mos tilda yozilgan va ularga ibrat bo'ladigan hikoyalar orqali tarbiyaviy ahamiyatga ega.
Ushbu kitob bolalar uchun mo'ljallangan bo'lib, unda turli mavzulardagi she'rlar, ertaklar, topishmoqlar jamlangan. Kitobda Vatan, do'stlik, mehr-oqibat, odob-axloq kabi insoniy fazilatlar tarannum etiladi. Shuningdek, tabiat go'zalligi, mehnatsevarlik, ilm olishga intilish kabi mavzular ham yoritilgan. Kitob tili sodda va ravon, bolalar tushunishi uchun moslashtirilgan.
Ertak qadim zamonda bir shaharda bo'lib o'tadi. Shahar aholisi mehnatsevar bo'lib, turli hunarlar bilan shug'ullanadi. Bir kun shahar farovonligini ko'rgan zolim podshoh uni egallash niyatida ayg'oqchini yuboradi. Ayg'oqchi shaharda kezib, aholi haqida ma'lumot to'plashga harakat qiladi. U kichkina bola bilan uchrashib, undan shahar haqida savollar so'raydi. Bola ayg'oqchining yomon niyatini sezib, savollarga dadil javob beradi va shaharni sirlarini ochmaydi. Ayg'oqchi bolani aldashga urinadi, lekin bola vatanini sotmaydi. Oxirida ayg'oqchi bolaning jasurligiga qoyil qolib, yurtiga qaytib ketadi.
Ushbu kitob O'zbekiston xalq shoiri Po'lat Mo'min qalamiga mansub bo'lgan she'rlar, ertaklar va topishmoqlar to'plamidir. Kitobda bolalarning hayot tarzi, tabiatga bo'lgan muhabbati, shuningdek, ezgulik, do'stlik kabi qadriyatlar targ'ib qilingan. Ijodkorning bolalar olamiga bo'lgan samimiy munosabati she'rlari, ertaklari va topishmoqlari orqali yorqin namoyon bo'ladi. Kitob bolalarning dunyoqarashini kengaytirishga, ularda kitobxonlik madaniyatini shakllantirishga xizmat qiladi.