Ushbu kitobda Burhoniddin Marg'inoniyning fiqh ilmi rivojiga qo'shgan hissasi, uning ma'naviy merosi, insonparvarlik g'oyalari, adolatparvarlik va bag'rikenglik kabi qadriyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, "Hidoya" asarining Markaziy Osiyo xalqlari hayotidagi o'rni, ijtimoiy-iqtisodiy, ma'naviy-madaniy ahamiyati ochib beriladi.
Ushbu kitobda Burhoniddin Marg‘inoniyning hayoti, ilmiy merosi va uning shoh asari «Hidoya» haqida ma’lumot berilgan. Shuningdek, kitobda islom huquqining rivojlanishi va O‘rta Osiyo faqihlarining huquqiy madaniyatga qo‘shgan hissasi haqida ham so‘z yuritiladi.
Ushbu dissertatsiya Burhoniddin Mahmud Buxoriyning
Ushbu kitob O'zbekiston tarixi, madaniyati va ilmiy merosiga bag'ishlangan bo'lib, IX-XII asrlardagi O'rta Osiyo mintaqasining rivojlanish davrini o'rganadi. Unda Somoniylar, Qoraxoniylar, Saljuqiylar va Xorazmshohlar davrlaridagi ilmiy-madaniy yuksalish, yetuk allomalar faoliyati, islom dini va ilmiy tafakkurning rivojlanishi, shuningdek, turli davlatlar va madaniyatlarning o'zaro ta'siri yoritilgan.
Ushbu kitob oʻrta asr Sharqining buyuk allomasi, mutafakkir, alloma, faylasuf, mantiqshunos, muhandis, astronom, geolog, geograf, tabib, musiqashunos va boshqa ko'plab sohalarda o'z ijodiy merosi bilan Oʻrta Osiyo va butun dunyo ilm-fani, madaniyati va falsafasiga hissa qo'shgan Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Abu Nasr Forobiy, Imom Dorimiy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy, Maxmud Zamaxshariy, Burhoniddin Marginoniy, Axmad Farroniy kabi buyuk allomalarning hayoti, ilmiy merosi va ijodiy faoliyatini tahlil qiladi. Kitobda ularning ilmiy kashfiyotlari, falsafiy qarashlari, ijodiy faoliyatlari, ilmiy-ma'rifiy merosi va O'rta Osiyoning boy madaniy merosini o'rganishdagi o'rni batafsil yoritilgan.
Ushbu kitob Burhoniddin Mahmud al-Buxoriyning "al-Muhit" asari va uning Movaraunnahr qoziligidagi o'rnini o'rganishga bag'ishlangan. Asar, asosan, XI-XIII asrlardagi hanafiylik mazhabining huquqiy va ijtimoiy masalalariga oid fatvolar to'plamidir. Tadqiqotda al-Buxoriy hayoti, ilmiy merosi, asarning qo'lyozma nusxalari, shuningdek, undagi shartnomalar (shurut) va qozilik hujjatlari (mahozir va sijillot) tahlil qilinadi.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti fors-tojik izohli lug'atlarida so'zlarni izohlashning o'ziga xos xususiyatlarini 'Burhoni qote' materiallari asosida o'rganadi. Tadqiqotda fors-tojik leksikografiyasi tarixi, uning vujudga kelish tamoyillari, uslublari, hindiston lug'atnavislik maktabi, 'Burhoni qote' lug'ati muallifining lug'at moddalari va so'zlarni tasnif qilish usullari tahlil qilingan. Shuningdek, lug'atning ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyati, undagi leksik birliklarning tadqiqi, uslubiy xususiyatlari, frazeologik va etimologik jihatlari ham o'rganilgan. Dissertatsiyada ilmiy yangiliklar va tadqiqotning amaliy natijalari bayon etilgan.
Ushbu kitob, O'zbekiston tarixida muhim o'rin tutgan Temuriylar davri tarixshunosligiga bag'ishlangan. Unda Temuriylar davlatining tarixiy bilimlari, Mirzo Ulug'bekning "Tarixi arba'i ulus" asari, XV-XVI asrlardagi O'rta Osiyodagi feodal ziddiyatlar va kurashlar tarixshunosligi, tarixchi Xondamirning ilmiy merosi, Muhammad Zahiriddin Boburning "Boburnoma" asari, Alisher Navoiyning tarix ilmiga oid asarlari, Amir Temur va Temuriylar davlati to'g'risidagi jahon tarixshunosligi va zamonaviy tarixchilar asarlarida yoritilishi kabi mavzular keng yoritilgan.
Hikoya qishloq hayotini, bolalik xotiralarini va birinchi muhabbatning nozik tuyg'ularini tasvirlaydi. Bosh qahramonning dashtga bo'lgan sog'inchi, o'tovdagi xotiralari va Bibigulga bo'lgan muhabbati orqali uning ichki dunyosi ochib beriladi.
Ushbu hikoya bahor faslida lolazorga sayrga chiqqan ikki do'st - hikoyachi va Sobirjonning boshidan kechirganlarini tasvirlaydi. Sobirjon yaqinda kasallikdan tuzalgan bo'lsa-da, tabiat qo'ynida hordiq chiqarishdan zavqlanadi. Ammo ularning huzurini to'satdan miltiq ovozi buzadi. Keyin lolazorning o'rtasida bir odam paydo bo'lib, nimadir qidirishga tushadi. Bu voqea Sobirjonning g'azabini keltiradi. Hikoya davomida do'stlar ovchi bilan uchrashadi, uning g'alati xatti-harakatlariga guvoh bo'lishadi va qishloqdagi choyxonada dam olishadi. Hikoya tabiat go'zalligi, do'stlik, insoniy munosabatlar va hayotning murakkabligi haqida mulohazalarga chorlaydi.