«Kecha va Kunduz» - o'zbek adibi Cho'lpon tomonidan yozilgan roman. Romanda XX asr boshidagi Turkistondagi ijtimoiy hayot, milliy uyg'onish, eski va yangi dunyoqarashlar o'rtasidagi kurash tasvirlangan. Asar, shuningdek, insoniy munosabatlar, muhabbat, adolat va millat taqdiri kabi mavzularni qamrab oladi.
Ushbu kitob
«Ming bir kecha» ertaklari oʻz mavzularining koʻpligi, rango-rangligi bilan ham jahon adabiyoti miqyosida shuhrat qozondi. Bu arab ertaklari sakkiz tomlik kitob shaklida 1960 yilda Oʻzbekiston Davlat badiiy adabiyot nashriyoti tomonidan nashr qilingan edi. Koʻpchilik kitobxonlarning talablariga binoan «Ming bir kecha» kitobini yangi koʻrinishda qayta nashr qilishni lozim topdik. Umid qilamizki, mashhur arab ertaklari kitobxonlarimiz uchun ajib tuhfa boʻladi.
Ushbu kitobda XIX asr oxiri XX asr boshlaridagi O'zbekiston hayoti, oilaviy munosabatlar, jamiyatdagi ijtimoiy-siyosiy o'zgarishlar aks etgan. Asarda xalqning o'tmishi, orzu-intilishlari, milliy qadriyatlari va hayot tarzi, shuningdek, ayollarning jamiyatdagi o'rni va ularning erk uchun kurashlari tasvirlangan. Kitob qahramonlarining taqdiri orqali o'sha davrning murakkabliklari va ziddiyatlari ko'rsatib beriladi.
Ushbu ilmiy ish O'zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi tizimidagi O'zbekiston Davlat San'at va Madaniyat instituti tomonidan tayyorlangan. Ishning asosiy mavzusi - Abdulla Qahhorning 'Kech va kunduz' asarini umuminsoniy va milliy-ma'naviy qadriyatlar, insonparvarlik g'oyalari asosida o'rganish va tahlil qilish, hamda bu asarning yosh avlodni milliy ruhda tarbiyalashdagi ahamiyatini ko'rsatishdan iborat. Tadqiqotda Chulponning hayoti, ijodi, adabiy merosi, milliy teatr taraqqiyotiga qo'shgan hissasi atroflicha o'rganilgan.
Ushbu kitob Abdurahmon Quronovning XX asr boshlaridagi o‘zbek adabiyotining yirik namoyandasi Cho‘lpon nasri va uning poetik xususiyatlariga bag‘ishlangan tadqiqotidir. Unda Cho‘lponning ilk nasriy asarlaridan tortib, romanlarigacha bo‘lgan ijodiy evolyutsiyasi, hayotni badiiy aks ettirish tamoyillari va poetik mahorati tahlil etiladi. Kitob, asosan filologiya talabalari, adabiyotshunoslar va Cho‘lpon ijodiga qiziquvchilar uchun mo‘ljallangan.
Hikoya Xurshidbekning onasining vafoti bilan bog'liq kechinmalari va o'tmish xotiralari haqida. U onasiga nisbatan e'tiborsiz bo'lganidan afsusda, ayniqsa, onasining otasining qabrini ziyorat qilish istagini amalga oshirmaganidan afsusda. Xurshidbekning oilasi, onasining hayoti va o'zining xatolari haqidagi o'ylari hikoyaning asosiy qismini tashkil etadi.
Ushbu kitob O'rta ta'lim muassasalarining 11-sinfi va o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi muassasalarining o'quvchilari uchun mo'ljallangan bo'lib, O'zbekistonning XX asrdagi adabiyoti va jahon adabiyotidan namunalar, jumladan, Abdurauf Fitratning "Abulfayzxon" fojiasi, Abdulhamid Cho'lponning "Kecha", Erkin Vohidovning "Ruhlar isyoni", Rashod Nuri Guntekinning "Choliqushi" kabi asarlarini o'z ichiga oladi. Kitobda shuningdek, mustaqillik davri o'zbek she'riyati, nasri va dramaturgiyasi haqida ma'lumotlar ham berilgan.
Ushbu avtoreferat Gulsanam Tursunova tomonidan yozilgan va u ommabop portladcementlar uchun yangi turdagi kompozitsion qo'shimchalar bilan yangi texnologiyalar ishlab chiqish mavzusiga bag'ishlangan. Tadqiqotda mahalliy xomashyo (TAMD, ohaktosh, KFSF, ABOS) asosida yangi kompozitsion qo'shimchalarni (KP) tanlash, ularning kimyoviy va mineralogik tarkibi, gidravlik va puzzolan faolligini o'rganish, hamda yangi turdagi kompozitsion portladcementlar (KPC) ishlab chiqarish texnologiyasini ishlab chiqish ko'zda tutilgan. Tadqiqotda KPC ning jismoniy-mexanik xususiyatlariga ta'sir etuvchi omillar, ularning gidratlanish jarayonlari va mikrostruktura shakllanishi o'rganilgan.
"Kecha va Kunduz" - XX asr o'zbek adabiyotining eng muhim asarlaridan biri bo'lib, unda o'sha davrdagi Turkiston hayoti keng epik ko'lamda tasvirlangan. Roman o'zbek xalqining hayoti, orzu-umidlari, mustamlakachilik zulmi va milliy uyg'onish kabi muhim mavzularni qamrab oladi. Asarda feodal tuzumning chirkinliklari, jamiyatdagi ijtimoiy ziddiyatlar, xotin-qizlarning huquqsizligi kabi masalalar badiiy mahorat bilan ochib berilgan. Muallif o'zbek xalqining mustaqillik va erkinlikka bo'lgan intilishlarini yuksak darajada ifodalaydi.