Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan chop etilgan bo'lib, unda Termiz davlat universiteti tarix fakulteti O'zbekiston tarixi kafedrasi talabasi Axmatova Qizlarbasning "Surxon vohasida gilamdo'zlik san'ati tarixi" mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi keltirilgan. Bitiruv malakaviy ish kafedradan dastlabki himoyadan o'tganligi qayd etilgan va Termiz-2013 yilda chop etilgan.
Ushbu tadqiqot Oʻzbekiston Respublikasi mustaqillik yillarida Surxondaryo vohasida madaniy hayot sohasida amalga oshirilgan islohotlar va ularining natijalari, jumladan, xalq taʼlimi tizimining rivojlanishi, yosh avlodni tarbiyalashdagi yutuqlar va ushbu jarayonda kasb-hunar kollejlarining oʻrni, shuningdek, madaniyat va sport sohalaridagi yutuqlar hamda ularning aholi maʼnaviy kamoloti va hayot darajasini koʻtarishdagi ahamiyati haqida batafsil maʼlumot beradi.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekiston milliy universitetida tayyorlangan boʻlib, unda Mengliqulov Umid Mamadiyevichning "Surxon vohasi etnomadaniyati (genezisi, xususiyatlari va rivojlanish tendensiyalari)" mavzusidagi falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi asosiy mazmuni va xulosalari bayon etilgan. Avtoreferatda Surxon vohasi etnomadaniyatining genezisi, ijtimoiy-falsafiy jihatlari, milliy oʻziga xos xususiyatlari va rivojlanish tendensiyalari, shuningdek, uning jamiyat hayotidagi oʻrni va ahamiyati ilmiy-amaliy jihatdan ochib berilgan.
Ushbu kitob O'zbekistonning sovet davridagi tarixini, xususan, paxtachilik siyosatining shakllanishi, rivojlanishi va oqibatlarini Surxondaryo vohasi misolida o'rganadi. Unda sovet hokimiyatining agrar sohadagi islohotlari, dehqonlarning kollektivlashtirilishi, qatag'on siyosati, milliy ziyolilarning qarshiligi kabi masalalar tahlil etiladi.
Kitobda Surxondaryo viloyatida yashovchi turli xalqlar tomonidan to'ylarda, Navro'z bayramlarida, mavsumiy mehnat jarayonlarida va boshqa turli marosimlarda ijro etiladigan qo'shiqlar to'plami keltirilgan. Qo'shiqlar turli mavzularni qamrab oladi, jumladan sevgi, muhabbat, ayriliq, tabiat, mehnat va urf-odatlar aks etgan. Kitob, folklor janriga qiziquvchilar, musiqashunoslar va o'qituvchilar uchun foydali manba bo'lishi mumkin.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi Oʻzbekistonning Surxondaryo vohasi misolida 1920-1930-yillarda paxtachilikni rivojlantirish va paxta xomashyosini yetishtirish masalasida sovet hukumatining siyosatini hamda uning natijalari va oqibatlarini o'rganadi. Unda mustabid tuzumni zoʻravonlik bilan amalga oshirgan paxtachilikni rivojlantirish va paxta xomashyosini yetishtirishga qarshi milliy muxolifat harakati va ularning fojeali qismati milliy istiqlol mafkurasi va hozirgi zamon ilmiy metologiya talablari nuqtai nazaridan tadqiq qilinadi.
Ushbu kitob O'zbekistonning Surxondaryo viloyati qadimiy va boy tarixini, madaniyatini tadqiq qiladi. Kitobda mintaqaning arxeologik yodgorliklari, me'moriy obidalari, xalq amaliy san'ati va milliy urf-odatlari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Asar Surxon vohasining o'tmishi va bugungi kunini o'rganishga qiziquvchilar uchun qimmatli manba bo'lishi mumkin.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi Surxon vohasi ijtimoiy-iqtisodiy va savdo-sanoat hayotining XVIII asr ikkinchi yarmi – XX asr boshlaridagi rivojlanishini qamrab oladi. Tadqiqotda ushbu davrdagi mintaqaning xo'jalik tizimi, agrotexnika, chorvachilik, hunarmandchilik va savdo aloqalari tarixiy manbalar, arxiv hujjatlari va etnografik materiallar asosida tahlil qilingan. Xususan, vohaning iqtisodiy rivojlanishiga ta'sir ko'rsatgan tabiiy-geografik omillar, mahalliy urf-odatlar, Rossiya imperiyasining iqtisodiy siyosati va boshqa omillar o'rganilgan.
Ushbu maqola mustabid tuzum davridagi (1920-1930 yillar) O'zbekistondagi, xususan, Surxondaryo viloyatidagi agrar siyosat va uning oqibatlari, jumladan, jamoalashtirish, yer-suv islohotlari, melioratsiya va irigatsiya ishlarining rivojlanishi, kolxoz va sovxozlarning tashkil etilishi hamda bu jarayonlarning mahalliy aholiga ta'siri haqida ma'lumot beradi. Maqolada ayniqsa, paxtachilikni rivojlantirishga qaratilgan sa'y-harakatlar, yangi yerlarni o'zlashtirish, sug'orish tizimlarini takomillashtirish, traktorlar va texnikalardan foydalanish, hamda bu boradagi muvaffaqiyatlar va kamchiliklar atroflicha tahlil qilingan.