Фирдавс ул-иқбол
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu maqolada tarix fanlari nomzodi, dotsent U.Abdullaev va tarix fakulteti 2-kurs magistranti Bunyod Saparboev tomonidan "Firdavs-ul-iqbol" tarixiy-adabiy asarini yaratishga Agahiyning qo'shgan hissasi o'rganilgan. Maqolada Agahiyning Shermuhammad Munis boshlagan asarni yakunlashdagi roli, Munisning Agahiyga ta'siri, Agahiyning tarixiy voqealarni yoritishdagi uslubi, asarning til xususiyatlari va Agahiyning keyingi tarixiy asarlar yaratishdagi tajribasi tahlil qilingan.
Ushbu kitobda Oʻzbekiston hududida joylashgan Xiva xonligining XIX asrdagi onomastikasi masalalari, shuningdek hududning geografik tuzilishi, etnik kelib chiqishi haqida to'liq ma'lumotlar yoritilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Guliston Davlat Universiteti uchun tayyorlangan bo'lib, unda Muzaffar Mamatqulov va Suyarov Mahmud tomonidan yaratilgan "Turkiy xalqlar adabiyoti" fanidan ma'ruza matni jamlangan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan, kasb-hunar kollejlari o'quv dasturi asosida yaratilgan ona tili va adabiyot fanidan uslubiy qo'llanmadir.
Ushbu kitob O‘zbekiston tarixshunosligining qimmatli manbasi bo‘lib, unda XIX asrdagi Xorazm vohasining ijtimoiy-siyosiy hayoti, madaniyati, tili va adabiyotiga oid ma’lumotlar jamlangan. Asar, shuningdek, o‘sha davrdagi davlat boshqaruvi, harbiy terminlar, diplomatiya, ilm-fan va diniy leksika kabi sohalarni qamrab olgan.
Maqolada Shermuhammad Munis hayoti va ijodi haqida gap boradi. Munis XVIII asr oxiri va XIX asrning birinchi yarmida Xorazmda yashab ijod etgan iste'dodli shoir, tarixchi, tarjimon va hattot bo'lgan. Uning adabiy taxallusi Munis bo'lib, "ulfat", "hamdam", "do'st" ma'nolarini anglatadi. Munis 1778-yilda Xiva yaqinidagi Qiyot qishlog'ida tug'ilgan. Muhammad Rahim I taxtga o'tirgach, Munis bosh mirob lavozimiga tayinlanadi. 1829-yilda vabo kasalligidan vafot etadi. Munisdan "Munis ul-ushshoq" devoni, "Firdavs ul-iqbol" tarixiy asari, "Savodi ta'lim" risolasi kabi boy meros qolgan. U Sharqda fors-tojik va o'zbek adabiyotida shuhrat qozongan. Munis g'azallar, ruboiylar, tuyuqlar, muhammaslar, qasidalar yaratgan. Uning adabiyotga havasini oshirishda Kiromiy, Ravnaq kabi ulamolar katta rol o'ynagan. Munis tarixiy asarlarga qiziqqan. "Firdavs ul-iqbol" asarini Eltuzarxon buyrug'iga ko'ra yozishga kirishgan, ammo asarni Ogahiy tugatgan. Asarda Xorazm tarixi, madaniyati va adabiy muhiti aks etgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Abulqosim Firdavsiyning «Shohnoma» asaridagi falsafiy ta'limotlarni tahlil qilishga bag'ishlangan. Unda Firdavsiyning falsafiy qarashlari, uning ijodining ilmiy-falsafiy ahamiyati, shuningdek, Sharq Uyg'onish davri falsafiy tafakkuridagi o'rni atroflicha o'rganilgan. Tadqiqotda Firdavsiyning axloqiy g'oyalari, vatanparvarlik, insonparvarlik kabi tamoyillari, shuningdek, uning dunyoqarashiga ta'sir ko'rsatgan ijtimoiy-siyosiy va madaniy sharoitlar ham tahlil qilingan. "Shohnoma" asaridagi mifologik, diniy va falsafiy g'oyalarning tahlili asosida Firdavsiy falsafasining uchta asosiy g'oyasi (vatanparvarlik, aqlga murojaat, inson-yaratuvchi) aniqlanib, ularning jamiyat va yoshlar tarbiyasidagi ahamiyati ko'rsatib berilgan.
Alisher Navoiyning "Farhod va Shirin" dostoni Farhod va Shirinning mashaqqatli sevgi qissasini hikoya qiladi. Asar muhabbat, sadoqat, qurbonlik, insoniylik va adolat kabi mavzularni o'z ichiga oladi. Navoiy ushbu doston orqali o'zining poetik mahoratini namoyish etadi hamda jamiyatdagi muhim ijtimoiy va axloqiy masalalarni ko'taradi. Dostonda Farhodning Shirin uchun qilgan fidoyiliklari va bunyodkorlik faoliyati orqali insonning yaratuvchanlik qudrati ulug'lanadi. Asar Sharq adabiyotining nodir namunalaridan biri hisoblanadi.