Экскаваторы с рациональной формы зубъев ковшей
Ushbu maqola "Ekskavatorlar bilan ishlayotgan paytda qazish ishlarida zaminni qulay shakldagi tishlar bilan ajratish" mavzusida bo'lib, unda tabiiy "tuproq kesuvchilar" ya'ni hayvonlarning tish shakllari va ularning qazish jarayonidagi qo'llanilishi o'rganilgan. Tadqiqotda Toshkent avtomobil yo'llari qurilishi va ekspluatatsiyasi instituti tomonidan taklif etilgan egri chiziqli tish shaklining samaradorligi ko'rib chiqilgan. Tadqiqotga ko'ra, bunday tishlar tuproqni qazish jarayonida qarshilikni kamaytiradi va ish unumdorligini oshiradi. Maqolada turli hayvonlarning tuproqni qazish usullari (kurtaksimon, tirnoqsimon, keskichsimon) tahlil qilinib, bu ma'lumotlar asosida eskavator tishlarining dizayni takomillashtirilgan. Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, egri chiziqli tishlar tuproqni kesishda qarshilikni 1,6-1,9 marta kamaytiradi va yuqori abrazivli tuproqlarda ish unumdorligini 16-21% ga oshiradi. Shuningdek, bunday tishlar 12-18% ga aşınmaya bardoshliroq bo'ladi. Ushbu ishlanmalar natijasida tuproq qazish xarajatlarini kamaytirish va yoqilg'i-energiya resurslarini tejashga erishish mumkin.