Ushbu kitob Rabg'uziyning hayoti va ijodi, uning "Qissasi Rabg'uziy" asarining tahlili va ahamiyatiga bag'ishlangan. Asarda XIII-XIV asrlardagi turkiy adabiyotning o'ziga xos xususiyatlari, payg'ambarlar haqidagi qissalarning badiiy talqini, axloqiy-ta'limiy qarashlar va xalq og'zaki ijodi bilan bog'liqligi ko'rsatilgan.
Asar ikki aka-ukaning taqdiri haqida hikoya qiladi. Birinchi aka - mehnatkash, halol va iymonli. Ikkinchisi esa, yangasining ta'siriga tushib, aka bilan munosabatlari buziladi. Asar muhabbat, sadoqat, oilaviy qadriyatlar va insoniy munosabatlar haqida hikoya qiladi
Ushbu kitobda Boborahim Mashrabning hayoti, ijodi va adabiy merosini o'rganish metodikasi, maktab darsliklarida o'qitish usullari batafsil yoritilgan. Kitob, Mashrabning tasavvufiy qarashlari, g'azallarining tahlili va "Qissai Mashrab" asarining o'qitilishiga bag'ishlangan.
Ushbu kitobda Bibixonim hayoti, Amir Temurning Hindistonga yurishi, Sohibqironning o'limi hamda kitob asosida turli afsona va rivoyatlari keltirilgan. O‘tmishga bo‘lgan munosabat, insoniylik, adolat va tarixiy haqiqat kabi mavzular badiiy uslubda yoritilgan.
Ushbu kitob Abdulla Qodiriy nomidagi JDPI O'zbek tili va adabiyoti fakulteti talabasi tomonidan tayyorlangan "Qissasi Rabg'uziy" asarining o'zbek adabiyotida tutgan o'rni va ahamiyatini tadqiq etishga bag'ishlangan kurs ishidir. Unda asarning badiiy xususiyatlari, mavzu doirasi, kompozitsiyasi va adabiy merosdagi o'rni tahlil qilingan.
Kitobda Nasriddin Afandining turli qissalari keltirilgan bo'lib, ularda Afandining zukkoligi, donoligi va topqirligi namoyon bo'ladi. Qissalar zamonaviy voqealarga hamohang tarzda yoritilgan bo'lib, o'quvchilarga qiziqarli va ibratli bo'lishi ko'zda tutilgan.
Asarda boshliq lavozimiga tayinlangan Roziqjonning bir kunlik faoliyati tasvirlangan. Uning yangi mas'uliyati, xodimlar bilan munosabatlari, ish jarayonidagi qiyinchiliklar va shaxsiy hayotidagi muammolar yorqin aks etgan. Boshliq lavozimida o'zini yo'qotib qo'ygan qahramonning ruhiy kechinmalari va komik vaziyatlar orqali asarning asosiy g'oyasi ochib berilgan.
Ushbu qissa inson hayotining murakkabligini, turli qiyinchiliklarga duch kelishini va bunga qanday munosabatda bo'lishini tasvirlaydi. Asarda muallif ko'cha sotuvchisi, nogiron qiz, mehnatkash ayol va boshqa turli xarakterlar timsolida insonlarning ichki dunyosiga, ularning orzu-armonlari, tashvishlari va hayotga bo'lgan qarashlariga chuqur kirib boradi. Kitobda ayniqsa nogironlik, mehr-shafqat, qiyinchiliklarni yengib o'tish va hayotning mohiyatini anglash kabi mavzular qalamga olingan. Asar o'quvchini hayotning har bir lahzasini qadrlashga, ezgulik va insonparvarlikni tarannum etishga undaydi. Qissa davomida har bir insonning o'ziga xos dunyosi borligi, bu dunyoni tushunish va mehr bilan yondashish muhimligi ta'kidlanadi. Asar qahramonlari bilan suhbatlar orqali muallif insonlarning ichki kechinmalarini, umidlarini va ba'zan umidsizliklarini ochib beradi. Bu esa o'quvchiga hayotning haqiqiy qadrini his qilish imkonini beradi.
Mamatqul Hazratqulovning "Eshiklar ochiq" qissasi talabalik davridagi muhabbat, o'zaro munosabatlar, oilaviy ziddiyatlar va hayotdagi qiyinchiliklar haqida hikoya qiladi. Asar Sa'dulla ismli yigitning hayoti, uning Salima ismli qizga bo'lgan muhabbati, oilaviy qarashlar va talabalik davridagi o'zgarishlar atrofida rivojlanadi. Qissada muhabbat, sadoqat, oilaviy burch, ijtimoiy adolat va insoniy munosabatlar kabi mavzular ko'tariladi.
Ushbu kitobda O'zbekiston Xalq ta'limi vazirligi Muqimiy nomidagi Qo'qon davlat pedagogika instituti 5111200 - O'zbek tili va adabiyoti bakalavr yo'nalishi 403-guruh talabasi Azimova Gulshodaning “Hozirgi o'zbek nasrida insoniyat taqdiri masalasining badiiy ifodasi (Isajon Sulton ijodi misolida)” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi tahlil qilingan. Ishda XX asr oxiri va XXI asr boshlaridagi o'zbek adabiyotida, xususan, hikoya va qissa janrlarida inson hayoti, uning ma'naviy-axloqiy qiyofasi, falsafiy masalalar, hayot va o'lim muammolarining badiiy talqini atroflicha o'rganilgan.