Kitob O'zbekistonning Farg'ona vodiysining 1980-1990 yillardagi ekologik holatini o'rganadi. Unda tabiiy resurslardan foydalanish, sanoatning ta'siri, aholining salomatligi va mintaqaning tarixiy joylari kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
Ushbu dissertatsiya O'zbekistonda tarixiy-madaniy yodgorliklarning bugungi holati va ularga bo'lgan munosabatning o'zgarishini (1980-2019 yillar) ilmiy jihatdan tadqiq etadi. Tadqiqotda sovet davri va mustaqillik yillarida madaniy merosni muhofaza qilish, tiklash va undan foydalanish borasidagi ishlar, mavjud muammolar va ularning yechimlari tahlil qilinadi. Shuningdek, O'zbekistonning jahon madaniy merosidagi o'rni va turizm sohasidagi roli ham ko'rib chiqiladi. Tadqiqot natijalari asosida milliy madaniyatni rivojlantirish va jahon hamjamiyatiga yetkazish bo'yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Ushbu avtoreferat O'zbekiston Milliy universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi DSc 03/30.12.2019.Tar.01.04 raqamli Ilmiy kengash va Toshkent Davlat Iqtisodiyot universiteti tomonidan tayyorlangan. Unda Mansurov Muzaffarjon Sharifjon o'g'lining
Ushbu dissertatsiya Qoraqolpog'istonning 1946-1980-yillarda ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotini o'rganishga bag'ishlangan. Ishda ikkinchi jahon urushidan keyingi davrda respublika iqtisodiyotini tiklash va rivojlantirish, sanoat, transport, qishloq xo'jaligi, shuningdek, ta'lim, fan va madaniyat sohalaridagi o'zgarishlar, erishilgan yutuqlar va mavjud qiyinchiliklar tahlil qilingan. Muallif ushbu davrdagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning muhim jihatlarini, jumladan, paxtachilikning rivojlanishi, sug'orish tizimlarining takomillashtirilishi, shuningdek, madaniyat va ma'rifat sohasidagi yutuqlarni yoritib beradi. Shuningdek, asarda o'sha davrdagi rahbar kadrlar, ularning xizmatlari va jamiyat taraqqiyotiga qo'shgan hissasi ham ko'rsatib o'tilgan. Ishda hududning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga ta'sir ko'rsatgan omillar, jumladan, sug'orish tizimlari va sug'oriladigan yerlarning ko'payishi, qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash kabi jihatlar tahlil qilingan. Tadqiqot davomida Qoraqolpog'istonning sanoat, transport va qishloq xo'jaligini rivojlantirish bo'yicha ko'rilgan chora-tadbirlar, ularning natijalari va qiyinchiliklari ham ochib berilgan.
Ushbu maqola 1980-yillarning ikkinchi yarmida AQSHning dunyodagi xalqaro vaziyatni baholashiga bag'ishlangan. Unda sovuq urush davridagi ikki buyuk davlat – AQSH va SSSR o'rtasidagi munosabatlarning o'zgarishi, Reygan ma'muriyatining Sovet Ittifoqiga nisbatan siyosati, Gorbachyov davridagi yangi siyosat va uning oqibatlari, shuningdek, Z. Brzezinskiy va F. Fukuyama kabi siyosatchi va olimlarning dunyoning kelajagi haqidagi qarashlari tahlil qilinadi. Maqolada AQSHning global siyosatidagi o'zgarishlar, superpowerlar o'rtasidagi munosabatlar va dunyo tartibotining shakllanishi kabi muhim masalalar ko'rib chiqiladi.
Ushbu tadqiqot O'zbekiston SSRning 80-yillarida Qashqadaryo viloyatidagi ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va madaniy jarayonlarni birlamchi manba va hujjatlar, ommaviy nashrlar, og'zaki tarix materiallari asosida o'rgangan. Ishda ayniqsa, viloyatdagi “paxta ishi” va “oʻzbek ishi” qatag'onlari, bu davrdagi ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat, sanoat va qishloq xoʻjaligi, madaniyat va ma'naviyat sohalaridagi o'zgarishlar atroflicha tahlil qilingan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi O'zbekiston SSRni XX asrning 80-yillarida boshqargan davlat rahbarlari Inomjon Usmonxo'jayev va Rafiq Nishonovlarning hayoti va siyosiy faoliyatiga bag'ishlangan bo'lib, ularning boshqaruvi davridagi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy jarayonlar, xususan,
Ushbu kitob O'zbekiston adabiyoti va san'atining XX asr 70-80-yillaridagi holatini tahlil qiladi. Unda adabiyot, teatr, musiqa, tasviriy san'at sohalaridagi asosiy tendensiyalar, yaratilgan asarlar va ularning jamiyatga ta'siri ko'rib chiqiladi. Kitob mustabid tuzumning san'atga ta'siri, milliy qadriyatlarning tiklanishi, yangi ijodkorlarning paydo bo'lishi kabi masalalarni yoritadi.
Ushbu maqola XX asrning 80-yillarining ikkinchi yarmida Qashqadaryo viloyatidagi ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni, ayniqsa oziq-ovqat ta'minoti va qishloq xo'jaligidagi muammolarni tahlil qiladi. Gorbachevning hokimiyatga kelishi bilan avj olgan ichki muammolar, jumladan O'zbekiston va Qashqadaryo viloyatidagi ijtimoiy-iqtisodiy ahvolning pastligi ko'rsatib o'tiladi. Aholi turmush tarzini yaxshilash maqsadida qabul qilingan qarorlar va ularning ijrosi, xususan, I.A.Karimovning ma'ruzasi orqali tahlil qilinadi. Maqolada qishloq xo'jaligi samaradorligini oshirish, suvdan to'g'ri foydalanish, shuningdek, aholini uy-joy bilan ta'minlash kabi ijtimoiy muammolarga ham to'xtalib o'tilgan. Ma'muriy organlar xodimlarining intizomni buzganliklari uchun jazolanishi ham tilga olinadi. Umuman olganda, maqola viloyatdagi jiddiy muammolarni va ularni hal qilishga qaratilgan harakatlarni, shuningdek, keyinchalik I.A.Karimov va Sh.M.Mirziyoyev rahbarligida amalga oshirilgan islohotlarning boshlanishini ko'rsatadi.
Ushbu o'quv dasturi bakalavriat nomutaxassislik yo'nalishlari talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, O'zbekiston tarixining eng qadimgi davri, qadimgi davr, o'rta asrlar, yangi davr, sovet mustamlakasi davri va mustaqillik davrlari tarixi yoritilgan. Unda O’zbekiston tarixining davrlashtirish masalalari, moddiy, yozma manbalar va arxiv hujjatlaridagi ma'lumotlarga asoslangan holda ta’limni tashkil qilish ilgari surilgan. Shuningdek, jamiyat va insoniyat rivoji, tarixiy taraqqiyot bosqichlarini tahlil etishga, o’zbek xalqining etnik shakllanishi jarayonlari, davlatchilik tarixi va uning rivojlanishi hamda taraqqiyot bosqichlari, O‘zbekistonning tarixiy taraqqiyot bosqichlarining xususiyatlarini yoritib beruvchi masalalarni qamrab olgan.Mamlakatimizni modernizatsiya qilish, faol demokratik yangilanishlarni amalga oshirish borasida keng ko’lamli isloxotlar amalga oshirilmoqda. Ana shu buyuk o’zgarishlar jarayonida xalqimizning boy tarixi, betakror milliy qadriyatlari, bebaxo ilmiy, madaniy merosi qayta tiklanib, butun bashariyatning noyob mulkiga aylandi. Ayniqsa, bugungi globaldashuv davrida ma’naviyat soxasida vujudga kelayotgan dolzarb muammolar, xalqimiz ma’naviyatini asrash va yanada yuksaltirish, yosh avlodning qalbi va ongni turli zararli g’oya va mafkuralar ta’siridan saqlash va ximoya qilishda Vatanimiz tarixini birlamchi manbalarga tayanib, har tomonlama va chuqur tadqiq etish yosh avlodga haqiqiy tariximizni o’qitish orqali ularni yuksak ma’naviyatli shaxslar etib tarbiyalash dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Ushbu fanning barcha oliy va o’rta maxsus o’quv yurtlari hamda maktablarda o’qitilishi ham ana shu yuksak ahamiyat bilan belgilanadi. Fanni o’qitishning maqsadi - milliy tarix, milliy g’urur va iftixor manbai xisoblanishini yosh avlod ongiga singdirish, ularda tarixiy xotira, tarixiy tafakkur ko’nikmasini tarbiyalash milliy g’oya va yuksak ma’naviy fazilatlarni shakllantirish, ma’naviy dunyosini boyitish ularni o’z xalqi va Vataniga sadoqat, amalga oshirilayotgan ulkan bunyodkorlik ishlarining ongli faol ishtirokchisi bo’lish ruxida fikrlash va yashashga o’rgatishdan iborat. Fanni o’qitishning vazifalari - tarixiy-madaniy jarayonlarni holisona hamda manbalarga tayangan holda taxlil qilish, ularning sabablari va mohiyatini ochib berish; yoshlarimizda o’zini anglash, vatanparvarlik, tarixiy qadriyatlarga xurmat, boy tariximizni qadrlash fazilatlarini shakllatirish; mamlakatimizda huquqiy demokratik davlat hamda fuqarolik jamiyatini barpo etish, turli soxalardagi isloxotlar, jahon hamjamiyatiga integraniyalashuv bilan bog’liq tarixiy jarayonlar, voqea va xodisalarni yoshlar ongiga tarixiy haqiqat tamoyillari asosida etkazish. Fan bo’yicha talabalarning bilim, ko’nikma va malakalariga quyidagi talablar: fanning predmet, nazariy-metodologik asoslari, manbalari; o’zbek davlatchiligining shakllanishi va rivojlanishi, xalqimizning dunyo sivilizatsiyasiga qo’shgan xissasi; O’zbekiston tarixining asosiy davrlari va taraqqiyoti tadrijiy bosqichlari ularning uzviy bog’liqligi va davomiyligi, tarixiy voqealar vorisiyligi; mustamlakachilik va sovet mustabid davrida O’zbekistonning turli soxalari rivojlanishiga qarshi siyosat va ularning ayanchli oqibatlari; turli davrlarda ozodlik yo’lida amalga oshirilgan kurashlar hamda vatanparvarlik jasoratlari; O’zbekistonda davlat mustaqilligining qo’lga kiritilishi, huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi, rivojlanishi, yangilanish va modernizatsiya jarayonlari haqida bilimga; Vatanimiz tarixi bo’yichao’z tarixiy tafakkurini boyitib borish va tarixiy haqiqat tamoyillari asosida tarixiy voqealar va jarayonlarni taxlil qila bilish; O’zbekistonning jahon sivilizasiyasi o’choqdarndan biri ekanligini teran xis qila olish; ajodlarimiz ibratli hayoti va faoliyati bilan faxrlanish va vatanparvarlikni namoyon eta olish ko’nikmalariga