Ushbu kitob Osiyo va Afrika mamlakatlarining XX asrning boshidan 2005 yilgacha bo'lgan eng yangi tarixini o'rganishga bag'ishlangan. Unda har bir mintaqaning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanishi, milliy ozodlik harakatlari, xalqaro munosabatlardagi o'rni kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
Ushbu maqola O'zbekistonning xalqaro miqyosdagi xavfsizlik va tinchlikni ta'minlashdagi tashabbuslariga bag'ishlangan. Unda terrorizmga qarshi kurash, mintaqaviy barqarorlikni ta'minlash, Afg'onistonda tinchlik o'rnatishga qaratilgan sa'y-harakatlar ko'rib chiqiladi. Mualliflar O'zbekistonning bu boradagi strategik qarashlari, takliflari va xalqaro hamkorlikdagi rolini tahlil qiladi.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekistonning Afg'onistondagi vaziyatni barqarorlashtirish jarayonidagi ishtiroki va uning geosiyosiy jihatlarini tahlil qiladi. Unda mintaqaviy va xalqaro xavfsizlik masalalari, O'zbekistonning tashqi siyosati va Afg'oniston bilan hamkorlikning rivojlanishi kabi muhim mavzular yoritilgan. Tadqiqotda Afg'oniston muammosini hal etishda O'zbekistonning geosiyosiy yondashuvlari, transafg'on loyihalari va energiya xavfsizligi masalalariga alohida urg'u berilgan.
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan tasdiqlangan DSc.28.12.2017.S.21.02 raqamli Ilmiy kengash huzurida Toshkent davlat sharqshunoslik institutida bajarilgan. Dissertatsiya O'zbekiston, Rossiya va xalqaro hamjamiyat tomonidan Afg'oniston davlatining shakllanishiga ta'sir ko'rsatuvchi tashqi omillar va mintaqaviy jarayonlar ta'sirini tadqiq etishga bag'ishlangan. Tadqiqot O'zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining ustuvor yo'nalishlariga mos keladi va zamonaviy Afg'oniston davlatchiligini shakllantirishning nazariy-metodologik asoslari, uning tarixiy rivojlanishi va mintaqaviy jarayonlardagi o'rni, shuningdek, 2001 yil sentyabrdan keyingi davrda xalqaro hamjamiyatning roli kabi masalalarni qamrab oladi.
Maqolada O'zbekiston va Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) o'rtasidagi Markaziy Osiyo mintaqasida xavfsizlik va barqaror rivojlanish sohasidagi hamkorlik masalalari ko'rib chiqilgan. O'zbekistonning BMT bilan hamkorligining asosiy yo'nalishlari, tashkilotdagi ishtiroki, mintaqaviy xavfsizlikni ta'minlashdagi roli va BMTning O'zbekistondagi faoliyati tahlil etilgan. Shuningdek, O'zbekistonning BMTning turli ixtisoslashgan muassasalari bilan hamkorligi, xususan, YUNESKO bilan aloqalari yoritilgan.
Ushbu matn Afg'onistondagi vaziyatning ayrim jihatlarini tahlil qiladi. Unda Afg'oniston milliy armiyasining jangovar qobiliyatsizligi mintaqadagi beqarorlashtiruvchi kuchlarning faollashuviga olib kelayotgani, bu esa Markaziy Osiyo davlatlariga bevosita ta'sir ko'rsatayotgani ta'kidlangan. Ekspertlarning fikricha, vaziyatni NATO va ShHTga a'zo davlatlar rahbarlarining dialogi orqali hal qilish mumkin. AQSh va NATOning e'tiborini qaratganiga qaramay, Afg'onistondagi vaziyat yomonlashmoqda, buning asosiy sabablaridan biri milliy armiyaning jangovar qobiliyatsizligidir. Maqolada AQShning Afg'onistondagi urushga katta miqdorda mablag' sarflagani, shuningdek, NATOning Afg'onistonga barqarorlikni ta'minlash uchun ajratilgan mablag'lari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Shunga qaramay, hukumat qo'shinlarining jangovar qobiliyati pastligicha qolmoqda. NATOning maxfiy hisobotida aksariyat bo'linmalar jangovar qobiliyatga ega emasligi ko'rsatilgan. Bundan tashqari, amerikalik instruktorlar tomonidan tayyorlangan askarlar kutilgan natijalarni bermayapti. Qurolli kuchlarning milliy tarkibi va qo'mondonlikdagi yagona yondashuvning yo'qligi armiyaning jangovar qobiliyatiga ta'sir etuvchi asosiy omil hisoblanadi, bu esa "Tolibon" harakatining faollashuviga va IShIDning Afg'oniston hududida kengayishiga imkon yaratadi. IShIDning paydo bo'lishi nafaqat Afg'oniston ichidagi harbiy-siyosiy vaziyatni, balki Markaziy Osiyo davlatlaridagi vaziyatni ham beqarorlashtiradi. Hozirgi vaqtda Afg'onistonning ko'plab viloyatlarida "Tolibon" harakati bilan to'qnashuvlar bo'lib o'tmoqda.
Maqolada Markaziy Osiyoda tinchlik va osoyishtalikni saqlashning global muammolari muhokama qilinadi. Unda Oʻzbekiston Prezidenti Islom Karimovning tinchlikparvar siyosati, Afgʻonistondagi vaziyatni siyosiy yoʻl bilan hal etishga qaratilgan saʼy-harakatlari va bu borada jahon hamjamiyatiga qilgan murojaatlari tahlil etiladi. Shuningdek, Afgʻonistondan xalqaro kuchlarni olib chiqishning mintaqaga taʼsiri va Markaziy Osiyo davlatlarining tinchlikni saqlashdagi roli yoritilgan.
Ushbu kitob Afg'onistonning kelajagi, yaqin vaqtdagi vaziyatlarning ikkita ssenariysini o'rganadi. Unda Afg'onistonning tabiiy resurslari, geografik joylashuvi va qishloq xo'jaligi salohiyati kabi afzalliklari ta'kidlangan. Kitob Afg'onistonning Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun tranzit koridori sifatidagi ahamiyatini ham ko'rib chiqadi. Shuningdek, xalqaro hamjamiyatning Afg'oniston muammosini hal qilish yo'llarini izlashi, xususan 2014-yildan keyingi davrga e'tibor qaratilgan. Unda mintaqaviy yechimlar, tinchlik va barqarorlikni mustahkamlash masalalari muhokama qilinadi. Kitobda O'zbekiston prezidenti Islom Karimovning Afg'oniston haqidagi pozitsiyasi ham keltirilgan. Bundan tashqari, kitobda Afg'onistondagi harbiy vaziyat, AQSh va NATOning roli, Afg'oniston milliy xavfsizlik kuchlarini qo'llab-quvvatlash, shuningdek, iqtisodiy rivojlanish va boshqaruv masalalari tahlil qilinadi. Kitob Afg'oniston kelajagining optimistlik va pessimistlik ssenariylarini taqdim etadi.
Ushbu kitob Osiyo va Afrika mamlakatlarining eng yangi tarixini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, 20-asrning boshidan 21-asrning boshlarigacha bo'lgan davrni qamrab oladi. Kitobda Xitoy, Hindiston, Eron, Turkiya, Yaponiya kabi mamlakatlarning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi, shuningdek, Afg'oniston va arab davlatlaridagi vaziyat tahlil qilinadi. Bundan tashqari, xalqaro munosabatlar, milliy ozodlik harakatlari va mustaqillikka erishish jarayonlari ham yoritilgan.
Bitiruv malakaviy ishi Afg‘on muammosini bartaraf etishda AQSh yondashuvini tahlil qiladi. Unda Afg‘onistondagi notinchliklar, siyosiy jarayonlar, AQShning roli, xalqaro hamjamiyatning harakatlari va mintaqaviy xavfsizlik masalalari yoritilgan. Muallif Afg‘oniston muammosining sabablari, AQSh siyosati, xalqaro hamkorlik va kelajak istiqbollarini o‘rganadi.