Asarda Cho‘li Iroq kuyining ta’siri ostida er-xotin munosabatlarida yuzaga kelgan tushunmovchiliklar va his-tuyg‘ular tasvirlangan. Muhabbat ismli ayolning kuyga bo‘lgan hissiy munosabati Baxtiyorning rashkini qo‘zg‘atadi, ammo oxir-oqibatda ular o‘tmish xotiralari va tuyg‘ularni birga kechirib, munosabatlarini mustahkamlaydi.
Qadim zamonlarda zolim podshoh oltmish yoshdan oshganlarni o'ldirish haqida farmon chiqaradi. Berik ismli yigit otasini sandiqqa yashiradi. Podshoh xazinani olish uchun xalqni tog'ga jo'natadi, ammo yo'lda suvsizlikdan ko'pchilik qiriladi. Berik otasining maslahati bilan sigirlarni suv topishga yo'naltiradi va xalqni qutqaradi. Xazinada odamlar sirli ungurga kirib yo'qoladi. Berik otasining maslahati bilan ungurdan omon chiqadi va podshohdan oltmish yoshdan oshganlarni o'ldirish farmonini bekor qilishni so'raydi. Podshoh farmonni bekor qiladi va Berik otasi va boshqa keksalarni o'limdan qutqaradi.
Ertak chol va kampirning jo'xori ekinlarini hakka degan qushning yeb ketishi, cholning tuzoq o'rnatib hakkani ushlashi va hakkaning evaziga sehrli dasturxon taklif qilishi haqida hikoya qiladi. Chol hakkaning uyiga borib, sehrli dasturxonni oladi, lekin uyiga qaytayotganda boylikka hirs qo'yib, yana hakkani tutishni o'ylaydi. Uyga kelgach, dasturxonni ishlatmoqchi bo'ladi, ammo dasturxon ishlamaydi. Chol yomon niyat qilgani uchun sehrli dasturxonning kuchini yo'qotganini anglab yetadi.
Ertakda oʻtin terib yurgan chol qaroqchilarga duch keladi. Qaroqchilar undan ming tilla tanga talab qilishadi. Cholning kambagʻalligiga qaramay, qaroqchilar talabidan qaytmaydi. Chol uyiga vidolashish uchun ruxsat soʻraydi. Chol uyiga qaytib, qaroqchilardan qutulish yoʻlini oʻylab topadi va aqlli quyon orqali qaroqchilarni aldab, ularni oʻlimdan qutqaradi.
Ertak kichkina niholning katta daraxt bilan do'stlashuvi, hayot, tabiat hodisalari haqidagi suhbatlari haqida hikoya qiladi. Nihol daraxtdan hayot saboqlari va tabiat mo'jizalari haqida bilib oladi.
Ushbu kitob sholichilik haqida bo'lib, uning xalq xo'jaligidagi ahamiyati, tarixi, ekilish mintaqalari, hosildorligi, morfologik va biologik xususiyatlari, O'zbekistonda ekiladigan navlari, yetishtirish texnologiyalari, kasalliklari, zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari, hosilni yig'ishtirish usullari hamda ko'chat usulida yetishtirish kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Ushbu kitob "Materialshunoslik" faniga oid ma'ruzalar matnidir. Unda materiallarning tarkibi, tuzilishi, xossalari, ularni qayta ishlash texnologiyalari, metallar va qotishmalar, metallmas materiallar, rezina materiallar va ularni termik ishlash usullari haqida ma'lumotlar berilgan.
Ushbu kitob Choʻlpon hayoti va ijodiy faoliyatini oʻrganishga bagʻishlangan. Unda shoirning adabiy merosi, sheʼriyati, dramaturgiyasi, nasriy asarlari va ularning tahlili keltirilgan. Shuningdek, Choʻlponning adabiy muhitga taʼsiri, zamondoshlari bilan munosabatlari va mustaqillik davridagi ahamiyati yoritilgan.
Hikoya muallifning bolaligi, bobosi bilan o'tkazgan kunlari, bobosining mehnatsevarligi, tabiatga muhabbati va o'gitlari xotiralari orqali yoritilgan. Asar qahramonining bobosi ekkan o'rik ko'chatlari va ularning ahamiyati orqali o'tmishga sadoqat va kelajakka umid tuyg'ulari ifodalangan.
Ertakda maqtanchoq jo'ja haqida hikoya qilinadi. Ona tovuqning o'n bir bolasidan biri doimo o'zini maqtaydi va boshqalarni mensimaydi. Uning bu xulqi atrofdagilarga yoqmaydi. Bir kuni u o'ziga mos uy qidirib yo'lga chiqadi. Yo'lda soy, olov, daraxt kabi narsalarga duch keladi va ularga yordam berishdan bosh tortadi. Oxir-oqibat, bir uyga kirib qoladi, lekin u yerda uni oshpaz ushlab oladi. Oshpaz uni yuvmoqchi bo'ladi, lekin jo'ja yordam so'ragan suv va olov unga yordam bermaydi, chunki u ilgari hech kimga yordam bermagan edi. Jo'ja qochib qutuladi va uyga qaytib, maqtanchoqlikni tashlaydi.