Ushbu kitob jasur va uddaburron cho'pon Muqbil To'shotarning sarguzashtlari haqida hikoya qiladi. Podshoh qizi Mehrinigorni yaxshi ko'rib qolgan Muqbil, uni olish uchun bir qancha shartlarni bajaradi. Jasorati va olijanobligi bilan podshohning qizi va hatto butun saltanatning hurmatini qozonadi. Hikoya Muqbilning oliyhimmatligi, do'stlik va muhabbat uchun kurashuvchi qahramon ekanligini ko'rsatadi.
Kitobda tabiat, vatanparvarlik va zamonaviy jamiyatdagi muammolar aks etgan. "Дарахтлар" she'rida tabiatga mehr, uning bardoshliligi va inson hayotidagi o'rni ulug'lanadi. "Тошотар" she'rida esa zamonaviy jurnalistikaning ayrim illatlari tanqid qilinadi, haqiqiy vatanparvarlik va soxta obro' orasidagi farq ko'rsatiladi.
Podshohning yolg'iz qizi Toshbibining taqdiri munajjimlar tomonidan murdaga yozilganligi aytiladi. Toshbibi taqdirini o'zgartirish uchun yo'lga chiqadi. Uzoq yo'llarda turli sarguzashtlarni boshidan kechiradi, bir qo'rg'onga duch keladi. Qo'rg'onda ignalar sanchilgan holda yotgan yigitni topadi va uning dardiga davo bo'lish uchun harakat qiladi. Yigitga yordam berish jarayonida Toshbibi o'zining kimligini yashiradi va cho'ri sifatida unga xizmat qiladi. Oxir-oqibat, Toshbibi yigitning dardiga davo topadi va ular birga baxtli hayot kechiradilar.
Ushbu kitob o'zbek adabiyoti namoyandasi O'tash Shair qoraqalpoq tilidagi ijodiy ishlarining tanlangan asarlarini jamlagan. Kitobda shoirning hayoti, ijodi, ijtimoiy-siyosiy qarashlari, xususan, adolatsizlikka, zulmga, johillikka qarshi kurashi aks etgan. O'tash Shairning o'zbek va boshqa turkiy xalqlar adabiyoti an'analarini o'z ijodida davom ettirganligi, xususan, G'arib-Oshiqlik, Layli-Majnun, Farhod-Shirin kabi dostonlar ta'sirida she'rlar yozganligi haqida ma'lumotlar berilgan. Kitobda O'tash Shairning ijtimoiy tengsizlikni qoralagan, xalqning achchiq hayotini aks ettirgan, ayollar ozodligi, milliy uyg'onish g'oyalarini targ'ib qilgan asarlari, jumladan, "Ko'rdim", "Dorkor", "Ovlagan", "Shurmen", "Ne qilding?", "O'g'rizim" kabi she'rlari va dostonlari keltirilgan. Shuningdek, shoirning milliy urf-odatlar, ma'naviy qadriyatlarni asrab-avaylashga chaqirgan she'rlari ham o'rin olgan.
"Bebaho toshcha" - bu Pavel bobo ismli cho'ponning ertagi. U Bolqon tog'larida qo'ylari bilan kun kechiradi. Bir kuni o'rmonda yong'indan qutqarilgan kaltakesak unga minnatdorchilik sifatida kaltakesaklar shohining qizi ekanligini va otasining tojida bebaho toshlar borligini aytadi. Kaltakesak cholni o'z otasining g'origa olib boradi va u yerdan bir dona bebaho tosh olib beradi. Tosh sehrli bo'lib, egasining istaklarini bajo keltiradi. Pavel bobo undan shohona saroy so'raydi. Ammo qo'shnisi Ivan uni aldaydi va toshni o'g'irlab, saroyni Dunay ortiga ko'chiradi. Mushukcha va kuchukcha toshni qaytarib olish uchun Ivanning orqasidan borishadi. Ular toshni baliqning qornidan topib, Pavel boboga qaytarishadi. Chol Ivanni jazolaydi va toshni bekitib qo'yadi, chunki saroy unga kerak emas. Ertakda oddiylik, mehnatsevarlik va halollikning qadri ulug'lanadi.
Asarda oʻzbek xalqining sevimli shoiri Muqimiy hayoti va ijodiy faoliyati dramatik tarzda yoritilgan. Unda shoirning adolatparvarligi, xalq dardiga befarq emasligi, ijtimoiy ziddiyatlar va shaxsiy kechinmalari aks etgan.
Ushbu kitobda islom huquqi tarixi, manbalari, tizimlari va asosiy prinsiplari batafsil yoritilgan. Shuningdek, unda shariat qonunlarining jamiyatdagi roli, musulmon huquqshunosligining turli maktablari va O'zbekiston sharoitida islom huquqidan foydalanish masalalari ham ko'rib chiqilgan.
Ushbu kitob Muqimiy hayoti va ijodiga bag`ishlangan bo`lib, uning she`riy merosida norozilik g`oyalarining ifodalanishi tahlil etiladi. Unda shoirning davr, jamiyat, hayot va sevgi-muhabbat mavzularidagi she'rlarida aks etgan norozilik, shikoyat va e'tirozlar o`rganiladi.
Kitobda Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur va Ogahiy kabi mumtoz adabiyot vakillarining hayoti va ijodi, ularning asarlaridagi falsafiy fikrlar tahlil qilinadi. Shuningdek, kitobda adabiyotshunoslikka oid turli masalalar, mumtoz adabiyotning o'ziga xos xususiyatlari ham ko'rib chiqiladi.
Ushbu kitob Muqimiy hayoti, ijodi va adabiy merosiga bag'ishlangan. Unda shoirning g'oyaviy va badiiy xususiyatlari, she'riy shakllar (g'azal, murabba, muxammas) va ularning xususiyatlari tahlil etilgan. Kitob Muqimiy lirikasining mavzulari, uslubi va o'ziga xosliklarini ochib beradi. Shuningdek, Muqimiyning adabiyotga qo'shgan hissasi va uning merosining ahamiyati baholanadi.