Ushbu kitobda Xiva xonligining XVIII-XX asrlardagi tarixi, siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayoti Qo'ng'irotlar sulolasi hukmronligi davrida o'rganiladi. Xiva xonligining vujudga kelishi, Qo'ng'irotlar sulolasining hokimiyat tepasiga kelishi, ichki va tashqi siyosati, Rossiya bilan munosabatlari yoritilgan. Kitob o'quvchilar va tarixga qiziquvchilar uchun mo'ljallangan.
Ushbu kitobda Qo'ng'irotlar sulolasi hukmronligi davrida Xiva xonligining tashqi va ichki siyosati keng yoritilgan bo'lib, O'rta Osiyo xonliklari tarixini o'rganishga muhim hissa qo'shilgan. Kitob mualliflari, xususan, Muhammad Yusuf Bayoniyning asarlari asosida Qo'ng'irotlar davridagi davlat boshqaruvi, iqtisodiy va madaniy hayotga oid qimmatli ma'lumotlar keltirilgan. Shu bilan birga, xonlikning qo'shni davlatlar bilan munosabatlari, siyosiy o'zgarishlar va istilochilik harakatlarining oqibatlari ham tahlil qilingan.
Ushbu dissertatsiya Qoraqalpog'iston Respublikasining Kungrad tumanida yaylov chorvachiligini rivojlantirish va ulardan samarali foydalanish asosida xo'jaliklar daromadini oshirishga qaratilgan ilmiy tadqiqot hisoblanadi. Tadqiqotda yaylovlardan foydalanishning iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik jihatlari tahlil qilinib, zamonaviy "aqlli" texnologiyalar asosida chorvachilikni rivojlantirish bo'yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan. Shuningdek, yaylov chorvachiligini optimallashtirish bo'yicha elektron platforma yaratilgan va uning yordamida xo'jaliklarning daromadini oshirish usullari ko'rsatib berilgan. Tadqiqot natijalari Qoraqalpog'iston Respublikasi qishloq xo'jaligi vazirligida joriy etilgan va amaliyotda qo'llanilmoqda.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekiston Milliy universiteti tomonidan bajarilgan bo'lib, unda Namangan muhandislik-texnologiya instituti huzuridagi ilmiy kengash DSc.03/29.08.2023.K/T.66.02 raqamli ilmiy kengashda himoya qilinadi. Tadqiqot ishi Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida B2022.4.PhD/T3231 raqam bilan roʻyxatga olingan. Asosiy maqsad — Qoʻngʻirot soda zavodi chiqindilari — distiller suyuqligini kimyoviy qayta ishlash orqali kaltsiy peroksid olish va uni sellyulozani oqartirishda qoʻllash texnologiyasini ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqotning ilmiy yangiligi shundaki, birinchi marta kaltsiy peroksid olish va undan sellyulozani oqartirishda foydalanish usullari ishlab chiqilgan va amaliyotga tatbiq etilgan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekiston Respublikasidagi oliy oʻquv yurtlarida noorganik moddalar texnologiyasi ixtisosligi boʻyicha kadrlar tayyorlashda qoʻllanilib kelinmoqda.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekistonning janubiy hududlarida yashovchi qo'ng'irot etnik guruhining XIX asr oxiri - XX asr birinchi yarimidagi tarixiy-etnologik tahliliga bag'ishlangan. Tadqiqotda qo'ng'irotlarning etnik tarkibi, joylashuvi, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlardagi ishtiroki, moddiy va ma'naviy madaniyati, etno-madaniy o'ziga xosligi, shuningdek, ularning O'zbekiston hududidagi ko'chishi va joylashuvi batafsil o'rganilgan. Tadqiqotda etnografiya, etnotarix va etnosotsiologiya usullaridan foydalanilgan holda, qo'ng'irotlarning o'ziga xos madaniy merosi va ularning O'zbekiston xalqining etnik tarixini shakllanishidagi o'rni ochib berilgan. Tadqiqot natijalari O'zbekistonning janubiy hududlari haqidagi bilimlarimizni boyitishga, mahalliy o'ziga xosliklarni tadqiq etishga va etnoturizmni rivojlantirishga hissa qo'shadi.
Ushbu kitob Qoraqalpog‘iston Respublikasi Qo‘ng‘irot tumani hududini qayta rejalashtirish masalalariga bag‘ishlangan bo‘lib, hududni arxitektura, konstruktiv, texnologik, ekologik jihatlardan kompleks o‘rganish, infratuzilmani rivojlantirish, aholi turmush sharoitlarini yaxshilash kabi masalalarni qamrab oladi. Kitobda loyihani amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar, chizmalar, qoidalar va normativlar keltirilgan.
Maqolada "Alpomish" dostonining turli variantlarida aks etgan etnik guruhlar o'rtasidagi munosabatlar tahlil qilinadi. Unda Alpomish va uning otalari qaysi urug'ga mansubligi, shuningdek, dostonlarda tilga olingan "qalmoq" etnik guruhi aslida qaysi xalqlarga aloqador ekanligi masalalari ko'rib chiqiladi. Muallif doston matnlariga, tarixiy manbalarga va etnografik ma'lumotlarga asoslanib, Alpomishning qo'ng'irot qabilasining qo'shtamg'ali urug'idan ekanligini va dostonlardagi "qalmoq"lar aslida mo'g'ul qabilalariga yaqin ekanligini isbotlashga harakat qiladi. Maqola, shuningdek, dostonning folkloristik va tarixiy ahamiyatini ochib beradi.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Qoraqalpog'iston Respublikasi Qo'ng'irot tumanida yashovchi qozoq millati vakillari tilining fonetik, morfologik va leksik-semantik xususiyatlarini, etimologik asoslarini va tarixiy-evolyutsion rivojlanish bosqichlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Qo'ng'irot qozoq lahjasining o'ziga xos jihatlari, qo'shni xalqlar (o'zbek, qoraqalpoq, turkman) tillarining ta'siri, hamda arab, fors tillaridan o'zlashgan so'zlar tahlil qilingan. Shuningdek, ushbu lahjada qo'llaniladigan kasbiy so'zlar, turmush tarzi bilan bog'liq lug'aviy birliklar, dialektal sinonimlar va omonimlar ham o'rganilgan.
Ushbu kitob O‘zbekiston tarixini eng qadimgi davrlardan boshlab hozirgi kungacha o‘rganadi. Unda mamlakatning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti, shuningdek, xalq va davlatchilik rivojlanishining muhim bosqichlari, urushlar, xalqaro munosabatlar, madaniyat va san'atning rivojlanishi kabi ko'plab masalalar yoritilgan. Kitobda ajdodlar merosi, milliy qadriyatlar va jahon tsivilizatsiyasi bilan bog'liq qimmatli ma'lumotlar o'rin olgan. O'zbekistonning boy va ko'p qirrali tarixini tushunishda muhim qo'llanma hisoblanadi.
Ushbu dissertatsiya Surxon-Sherobod vohasi qoʻngʻirotlarining hududiy joylashuvi va etnomadaniy xususiyatlarini oʻrganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda qoʻngʻirotlarning etnik tarixi, joylashuvi, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayoti, urf-odatlari, an'analari, marosimlari hamda ularga ta'sir etgan omillar xususida atroflicha ma'lumot berilgan. Tadqiqot jahon va O'zbekiston tarixshunosligida qoʻngʻirotlar oʻrganilishining dolzarbligini, mavjud tadqiqotlar va ularning kamchiliklarini ko'rsatib beradi. Tadqiqotning asosiy qismi qo'ng'irotlarning xoʻjalik faoliyati, hunarmandchiligi, milliy kiyimlari, taomlari va boshqa madaniy xususiyatlarini o'z ichiga oladi. Tadqiqot natijasida qoʻngʻirotlarning Oʻzbekiston janubidagi oʻziga xos oʻrin tutganligi, ularning ijtimoiy-madaniy hayotidagi oʻziga xosliklari va ko'p asrlik an'analari dalillangan.