Kitob Matluba Dehqon qizining "Sog'inch" nomli qissa, hikoyalar va qatralar to'plamidir. To'plamda insoniy tuyg'ular, muhabbat, sog'inch, yolg'izlik, hayot mazmuni kabi mavzularga murojaat qilingan. Asarlar qahramonlarining ichki dunyosi, kechinmalari orqali o'quvchiga ta'sir etishga harakat qilingan.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Kitob o'zbek shoiri Miraziz A'zamning "Ona" mavzusiga bag'ishlangan she'rlar to'plamidan namunadir. Unda onaning vafoti munosabati bilan bildirilgan qayg'u, sog'inch, uning fazilatlari va xotirasi ulug'lanadi.
Ushbu kitob O'zbekistonlik shoira Uktamoyning she'riy to'plami bo'lib, unda shoiraning turli yillarda yaratgan she'rlari jamlangan. She'rlarda insoniy tuyg'ular, tabiat manzaralari, Vatanga muhabbat, ayriliq, sog'inch kabi mavzular aks etgan. To'plamda shuningdek, shoiraning hayoti va ijodi haqidagi suhbatlar, Hindiston safaridan olingan taassurotlar ham o'rin olgan.
Hikoya Habib ismli yigitning birinchi qor yog'ayotgan kundagi hayollari va Gulsara ismli qizga bo'lgan muhabbati haqida. Habib ertalab turib yugurishga odatlangan. Bir kuni qor yog'ayotganini ko'rib, xursand bo'lib yugurishga chiqadi. Yugurayotganda o'tmishdagi voqea yodiga tushadi: talabalik paytida bir qizga qor otgan va bu qiz unga hech qanday qarshilik ko'rsatmagan edi. Habib bu qizni unutolmaydi. Keyinchalik Habib kasal bo'lib qoladi va kasalxonada Gulsara ismli hamshira bilan tanishadi. Gulsara o'sha qiz ekanligini bilib qoladi. Habib Gulsarani sevib qoladi, lekin Gulsara uni tanimaydi. Habib har kuni Gulsaraning navbatchiligini kutadi. Bir kuni Gulsara boshqa yigitga turmushga chiqib ketadi.
Ushbu she'rlar to'plamida ona sog'inchi, mehrga tashnalik, bolalik xotiralari kabi tuyg'ular yorqin ifodalangan. Lirik qahramon ona mehrini shirin taomlar va o'yinchoqlardan ustun qo'yadi, uning so'zlari va bag'ri uchun sog'inadi. Ona obrazi kitobda mehr va muhabbat timsoli sifatida gavdalanadi.
Ushbu kitob Navro‘z bayramiga bag‘ishlangan xalq qo‘shiqlari, Navro‘z yor-yori, laqashikildoq qo‘shiqlari kabi turli xil qo‘shiqlardan iborat. Bundan tashqari, kitobda oy nomlari (Quyosh yili, Oy yili, Grigoriy taqvimi, Qadimiy turkiy) va Sharqiy muchal haqida ma'lumotlar ham keltirilgan. Kitob so'ngida Gulchehra Shahobiddin qizining "Sog'inish" nomli Navro'zga bag'ishlangan qasidasi berilgan.
Ushbu kitob turli xil qo'shiqlar to'plamidan iborat bo'lib, O'zbekistonning musiqiy merosini aks ettiradi. To'plamga vatanparvarlik ruhidagi asarlar, sevgi va sog'inch tuyg'ularini ifodalovchi qo'shiqlar, shuningdek, an'anaviy uslubdagi kuy-qo'shiqlar kiritilgan. Qo'shiqlar notalari bilan birga berilgan bo'lib, musiqachilar va xonandalar uchun amaliy qo'llanma vazifasini o'taydi. Kitob O'zbekiston madaniyatini qadrlashga, yosh avlodni milliy musiqaga mehr ruhida tarbiyalashga xizmat qiladi.
Asar inson qalbidagi muhabbat, maktublar orqali ifodalangan tuyg'ular, hijron, sog'inch va taqdir haqida hikoya qiladi. Unda ikki insonning o'zaro munosabatlari, to'siqlar va samimiy iztiroblari tasvirlangan.
Hikoyada Elyor ismli yigitning Oyto'g'on qishlog'idagi hayoti, u yerda Gulsun ismli qiz bilan tanishishi va ularning o'rtasidagi muhabbat hikoyasi tasvirlangan. Elyorning qishloqda qurilish ishlarida qatnashishi, Gulsunning unga g'amxo'rlik qilishi va ularning o'rtasidagi sevgi munosabatlari rivojlanadi. Biroq, Gulsunning kasalligi tufayli Elyor uni shaharga olib ketadi va davolatadi. Sog'aygach, Gulsun to'satdan g'oyib bo'ladi va Elyor uni uzoq vaqt davomida izlaydi. Oxir-oqibat, Elyor Oyto'g'onga qaytib keladi va Gulsunning haqiqatini bilib oladi.