Hozirgi o‘zbek tili

Ushbu kitob "Hozirgi O‘zbek Tili" fanidan ma’ruzalar matnini o‘z ichiga oladi. Unda o‘zbek tilining fonetik-fonologik, leksik-semantik va semasiologik jihatlari atroflicha yoritilgan. Kitobda tilning tuzilishi, uning birliklari, munosabatlari, tasniflash usullari va leksema hamda so‘zning semantik tarkibini tahlil qilishga bag‘ishlangan mavzular mavjud.

Asosiy mavzular

Hozirgi O‘zbek Tili Fani Haqida Tushuncha. Ilmiy Bilish vauning Bosqichlari: Mazkur mavzu "Hozirgi O‘zbek Tili" fani, uning predmeti va ob’yektini ochib beradi. Shuningdek, ilmiy bilishning bosqichlari, o‘zbek tilshunosligi taraqqiyotida bilishning o‘rni, UMIS va AHVO tushunchalari haqida ma’lumot beradi.
Til, Lison, Nutq va ularning o‘zaro munosabati: Mavzu tilning tarkibiy qismlari, lison va nutq tushunchalari, ularning o‘zaro munosabati hamda me’yor tushunchasini ochib beradi.
Fonetik-fonologik sath: Mazkur mavzu fonologiya va uning o‘rganish ob’yekti, fonetik-fonologik sath, fonetika va fonologiyaning farqlanish asoslari hamda unli fonemalar paradigmasini yoritadi.
Undosh Fonemalar Paradigmasi: Mavzu undosh fonemalarning asosiy farqlovchi belgilari, ularning zidlanishi va undosh fonemalar paradigmasini ko‘rib chiqadi.
Leksik-Semantik Munosabatlar va Ularning Turlari: Mavzu munosabat, paradigma, sintagmatik va iyerarxik munosabatlar, shuningdek, sinonimiya, antonimiya, graduonimiya va giponimiya kabi leksik-semantik munosabat turlarini ochib beradi.
Leksik-Semantik Munosabatlar: Ushbu mavzu leksemalar orasidagi turli xil munosabatlarni, xususan, leksik-semantik va leksik-shakliy munosabatlarni tahlil qiladi.
Yasama So‘zlarning Leksemalashuvi: Mazkur mavzu nutqiy yasama so‘zlarning lisoniylashuvi, ixtisoslashgan, soddalashgan va tublashgan leksemalar hamda ularning leksik-semantik munosabatini ko‘rib chiqadi.
Leksema Sememasining Tarkibi: Mavzu leksemada shakl va mazmun dialektikasi, semema, semema va tushuncha munosabati, leksema sememasining tarkibi hamda uning turlari bo‘yicha ma’lumot beradi.
Leksema Semantik Ko‘lami: Mavzu bir sememali va ko‘p sememali leksemalar, hosila sememaning vujudga kelish yo‘llari, leksema semantikasidagi lisoniy o‘zgarishlar hamda leksema sememasining tarkibini yoritadi.
O‘zbek Tili Leksikasi Tasnifi. Barqaror Birikmalar: Mavzu o‘zbek tili leksikasining tasnif turlari, leksemalarning qo‘llanishiga ko‘ra tasnifi, ifodaviylik jihatdan o‘zbek tili leksikasi hamda barqaror birikmalar (maqol, matal, ibora, tasviriy ifoda) haqida ma’lumot beradi.