Gruntlar mexanikasi, zamin va poydevorlar

Ushbu oʻquv qoʻllanma «Gruntlar mexanikasi, zamin va poydevorlar» fani dasturi asosida yozilgan boʻlib, unda bino va inshootlar zaminlarini loyihalash va hisoblashning asosiy qoidalari berilgan. Unda bino va inshootlar zaminlarining deformatsiyalanish masalalari va choʻkishini aniqlash usullari koʻrib chiqilgan. Bu fanning maqsadi – talabalar tomonidan zaminlar sohasida bilimlarini mukammal egallashdan iborat. Fanning vazifasi – talabalar tomonidan nazariya va amaliyotning saviyalarini ifodalovchi bilimlar majmuasini egallash, zaminlarni loyihalashni bilishdan iboratdir. Fanni oʻrganish talabalarda olingan bilim koʻnikma (malaka)larni bino va inshootlarni loyihalash va qurish sohasida amaliy masalalarni erkin yechishga yoʻnaltirilgan boʻlishi kerak. Oʻquv qoʻllanma 5340200 – “Bino va inshootlar qurilishi”, 5111000 – Kasb ta’limi( 5340200 – “Bino va inshootlar qurilishi”), 5340300 – “Shahar qurilishi va xoʻjaligi”, 5111000 – Kasb ta’limi (5340300 – “Shahar qurilishi va xoʻjaligi”), 5340700 – “Gidrotexnika qurilishi”,5312000-“Neft-gazni qayta ishlash sanoati abektlarini loyihalashtirish va qurish ” hamda 5610100 – “Xizmatlar sohasi” (Uy-joy va kommunal, maishiy xizmatlar) ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun mo‘ljallangan.

Asosiy mavzular

• Gruntlar haqida asosiy ma’lumotlar: Bu bobda gruntlarning muhandislik-geologik xususiyatlari, jumladan, ularning tabiati, strukturaviy bog‘lanishlari, lyoss, gil, muzlagan gruntlarning xususiyatlari va tasniflanishi, shuningdek, gruntlarning deformatsiyalanuvchanligi va mustahkamligi kabi mavzular yoritilgan. Gruntlarning mexanik xossalariga ta’sir etuvchi omillar, ularning turlari va xossalari atroflicha ko‘rib chiqilgan.
• Mexanik xossalari: Ushbu bobda gruntlarning umumiy mexanik xossalari, deformatsiyalanuvchanligi, suv o‘tkazuvchanligi, mustahkamligi va boshqa ko‘rsatkichlarni aniqlashning turli metodlari, shuningdek, ularning tuzilishi va mexanik xossalariga ta’sir etuvchi omillar ko‘rib chiqilgan.
• Grunt massivlaridagi zo‘riqishlarni aniqlash: Bobda grunt massivlarida yuzaga keladigan zo‘riqishlar, jumladan, inshoot va zaminning o‘zaro ta’siridan kelib chiqadigan zo‘riqishlar, shuningdek, gruntning o‘z og‘irligi ta’sirida hosil bo‘ladigan zo‘riqishlar aniqlashning usullari bayon etilgan.
• Grunt massivlarining mustahkamligi, turg‘unligi va gruntlardan to‘siqlarga tushadigan bosim: Bu bobda grunt massivlarining mustahkamligi, turg‘unligi va ulardan to‘siqlarga tushadigan bosimni aniqlashning nazariy va amaliy usullari, jumladan, poydevorlarning siljishga va ag‘darilishga hisoblash metodlari batafsil yoritilgan.
• Gruntlar deformatsiyalari va inshootlar zaminlarining cho‘kishlarini hisoblash: Bobda gruntlarning cho‘kishlarini hisoblashning ahamiyati, asosiy qoidalari, jumladan, poydevorlar zaminlarining cho‘kishlarini vaqt bo‘yicha hisoblash usullari va boshqa metodlar batafsil yoritilgan. Bu bobda gruntlarning deformatsiyalanishiga ta’sir etuvchi omillar va ularning hisob-kitobida qo‘llaniladigan nazariyalar ham ko‘rib chiqilgan.