Gimnastika va uni o`qitish metodikasi

Ushbu kitob O'zbekistonda gimnastika fanining nazariy va uslubiy jihatlarini yoritib beradi. Unda gimnastika tarixi, turlari, mashqlar texnikasi, mashqlar tizimi, mashqlarni o'rgatish usullari, jismoniy tarbiya jarayonida xavfsizlikni ta'minlash, mashqlar joylari va ularni jihozlash kabi mavzular chuqur tahlil qilingan. Kitobda shuningdek, O'zbekistonlik gimnastlarning jahon arenosidagi yutuqlari, mashhur olimlar va murabbiylar faoliyati ham ko'rsatib o'tilgan. Kitob talabalarga gimnastika fani bo'yicha chuqur bilim berishga va ularni jismoniy hamda ma'naviy barkamol etib tarbiyalashga qaratilgan.

Asosiy mavzular

1-mavzu: Gimnastika va uni o’qitish metodikasi fanining maqsadi va vazifalari: Bu mavzuda gimnastika fanining maqsadi va vazifalari, uning tarixiy rivojlanishi, gimnastika turlari (sog'lomlashtiruvchi, sport, amaliy), gimnastikaning o'quv-pedagogik va ilmiy fan sifatidagi o'rni haqida ma'lumot beriladi. Jumladan, gigienik gimnastika, davolash gimnastikasi, ritmik gimnastika, stretching, kallanеtika, sheyping kabi turlari, shuningdek, asosiy gimnastika, kasbiy sohaga yo'naltirilgan gimnastika, atletik gimnastika, sport va badiiy gimnastikasi, sport akrobatikasi, sport aerobikasi kabi turlari hamda ularning vazifalari va uslubiy xususiyatlari tahlil qilingan.
2-mavzu: Gimnastikaning rivojlanishiga tarixiy shartlar: Bu mavzu gimnastikaning rivojlanishiga ta'sir ko'rsatgan tarixiy shartlar, qadimiy xalqlarda gimnastika, yangi davrda gimnastika, milliy tizimlar, XIX asr va XX asr boshlarida rivojlanishi, O'zbekistonda rivojlanishi, o'zbekistonlik gimnastlarning yutuqlari va mustaqillikdan keyingi rivojlanish kabi masalalarni qamrab oladi. Shuningdek, gimnastikaning shved, nemis, fransuz, sokol, shvetsiya, gimnastika tizimlari ham yoritilgan.
3-mavzu: Gimnastika turlari: Gimnastika turlari sog'lomlashtiruvchi, sport va amaliy turlarga bo'linadi. Sog'lomlashtiruvchi turga gigienik va atletik gimnastika kiradi. Sport turlari jumlasiga sport gimnastikasi, badiiy gimnastika va akrobatika kiradi. Amaliy turlarga esa ishlab chiqarish gimnastikasi va davolash gimnastikasi kiradi. Mavzuda har bir tur gimnastikaning o'ziga xos xususiyatlari, maqsadi va vazifalari tahlil qilingan.
4-mavzu: Saf mashqlari: Bu mavzu saf mashqlarining umumiy tavsifi, saf turlari, ularning joylanishi, safdan chiqish va qayta saflanish usullari, saf mashqlarini o'tkazish qoidalari, saf mashqlarining jismoniy tarbiyadagi ahamiyati, saf mashqlarini yozish uslublari haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, saf mashqlarida ishlatiladigan turli atamalar va ularning qo'llanilishi ham tushuntirilgan.
5-mavzu: Umumrivojlantiruvchi mashqlar: Umumrivojlantiruvchi mashqlar (URM) turlari, ularning tasnifi, tuzilishi, mashqlarni yozish qoidalari va ularning ahamiyati haqida ma'lumot beriladi. Mavzuda URMning jismoniy sifatlarni rivojlantirishdagi roli, mashqlarni tanlash va ularni takomillashtirish usullari, shuningdek, jismoniy mashqlarning organizmga ta'siri ham tahlil qilingan.
6-mavzu: Gimnastika turlari: Gimnastika turlari, jumladan, sport gimnastikasi, badiiy gimnastika, akrobatika, sport aerobikasi, shuningdek, umumrivojlantiruvchi mashqlar, jismoniy tarbiya, xoreografiya, musiqali-ritmik tarbiya turlari haqida ma'lumot beradi. Har bir tur gimnastikaning o'ziga xos xususiyatlari, mashqlari, vazifalari va qo'llanilish usullari tahlil qilingan.
7-mavzu: Maktabgacha ta’lim muassasalari, umumiy o’rta ta’lim maktablari, o’rta-maxsus kasb-hunar ta’limi muassasalarida gimnastika mashg’ulotlarini tashkil qilish va o’tkazish: Bu mavzu kichik, o'rta va katta maktab yoshidagi o'quvchilar uchun gimnastika mashg'ulotlarini tashkil qilish va o'tkazish uslublari, vazifalari va vositalari haqida batafsil ma'lumot beradi. Shuningdek, gimnastika darsini tuzilishi va uni o'tkazishga oid umumiy va uslubiy ko'rsatmalar ham keltirilgan.
8-Mavzu: Maktab mashg’ulotlarida badiiy va ritmik gimnastikaning mazmuni, vazifasi va metodikasi: Ushbu mavzu maktab yoshidagi o'quvchilar uchun badiiy va ritmik gimnastikaning mazmuni, vazifalari va metodikasi, shuningdek, mashq jarayonida xavfsizlikni ta'minlash, mashqlarni o'rgatish usullari hamda mashq joylari va jihozlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
9-mavzu: Gimnastika mashqlar texnikasini o’rgatish, takomillashtirish va o’qitish uslubiyati: Gimnastika mashqlarini o'rgatishning maqsadi va vazifalari, bosqichlari, mashqlarni o'rgatish texnikasi, bajarilish usullari, takomillashtirish va o'qitish uslubiyatlari haqida ma'lumot beriladi. Harakatni o'rgatish jarayonida qo'llaniladigan harakat texnikasi, alohida bosqichlar, mashqni murakkablashtirish, almashtirish va o'zgartirish usullari hamda o'qituvchi va talabalarning birgalikdagi faoliyati tahlil qilingan.
10-mavzu: Mashg’ulot joylari va ularni jihozlash: Gimnastika zallari, jihozlar, ularni joylashtirish va ulardan foydalanish qoidalari, hamda gigienik talablar haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, turli sport turlari bo'yicha mashqlar o'tkazish uchun zarur bo'lgan jihozlar va ularning miqdorlari ham keltirilgan.
11-mavzu: Gimnastika mashqulotlarida shikastlanishni oldini olish: Gimnastika mashqlarida jarohatlanish sabablari, ularning oldini olish usullari, sanitariya-gigiena qoidalari, mashqlar vaqtida xavfsizlikni ta'minlash hamda jarohatlanishni oldini olish choralarini o'z ichiga oladi. Bunda ayniqsa, mashqlar jarayonida noto'g'ri harakatlar, noto'g'ri usullar va noto'g'ri jihozlardan foydalanish jarohatlanishga olib kelishi mumkinligi tahlil qilingan.
12-mavzu: Umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlik: Umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlikning mohiyati, turlari, vazifalari va uslublari haqida ma'lumot beriladi. Bunda kuch, tezlik, chidamlilik, epchillik, chaqqonlik, egiluvchanlik, muvozanat, moslashuv kabi jismoniy sifatlarni rivojlantirish usullari va ahamiyati tahlil qilingan.
3. MUSIQALI-RITMIK TARBIYA: Musiqiy-ritmik tarbiya bolalar jismoniy tarbiya tizimida mustahkam joy egallaydi. Badiiy gimnastika musiqa qator maxsus funksiyalarni bajaradi, musiqiy tafakkur, raqs elementlari, musiqali ijrolar hamda shoirlarning ijodiy ishlariga qiziqish uyg'otishga yordam beradi. Musiqa va ritm xususiyatlari qisqa vaqt ichida harakatlarni ijro etish, ijodiy munosabatni shakllantirish, musiqali ijrolarni va ritmik tarbiya jarayoniga diqqat qaratishga yordam beradi. Xoreografiya darslarida musiqa faqat mashg'ulotni umumiy ijro etishga, musiqiy ijrolarni va ritmik tarbiyani yaxshilashga yordam beradi.