Kommunikativ-normativ fonetika fanidan o‘quv qo‘llanma

Ushbu metodik qo'llanma "Kommunikativ-normativ fonetika" fanini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, talabalarga ingliz tilining tovushlarini to'g'ri talaffuz qilish, nutq jarayonida tovushlarning o'zgarishini tushunish, so'zlarda urg'u va intonatsiyani to'g'ri qo'llash ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Qo'llanma Yevropa Kengashining "Chet tilini egallash umumyevropa kompetensiyalari" standartlariga asoslangan bo'lib, o'qish, tinglash, gapirish va yozish kabi til ko'nikmalarini yanada takomillashtirishga qaratilgan. Qo'llanmada o'qituvchilarga darslarni tashkil etishda yordam beradigan mashg'ulotlar keltirilgan.

Asosiy mavzular

Vowel sounds /æ/ and /Λ/: Ushbu mavzu /æ/ va /Λ/ unli tovushlarining talaffuziga bag'ishlangan. U talabalarga ushbu tovushlar bilan boshlanuvchi so'zlarni o'rganish va ularni to'g'ri talaffuz qilishga yordam beradigan mashqlar va kartochkalar bilan ta'minlaydi. Mashg'ulot "So'zni top" yoki "Moslashtirish" o'yini shaklida tashkil etilgan bo'lib, unda talabalar kartochkalardagi rasmlarni tasvirlab berish yoki ularni tovushlar bo'yicha tasniflash orqali so'zlarni topishadi.
Contrastive stress: Bu mavzu ingliz tilidagi so'zlarning urg'usini farqlashga qaratilgan. Talabalar ikki xil matnni o'qib, ulardagi noto'g'ri ma'lumotlarni aniqlash va to'g'rilash orqali urg'uni to'g'ri qo'llashni o'rganadilar. O'yinlar va mashqlar orqali talabalar urg'uning so'z ma'nosiga ta'sirini tushunishadi.
The vowel sound /I/: Mazmun /I/ unli tovushini talaffuz qilishga qaratilgan. Talabalar labirint orqali harakatlanib, /I/ tovushi bilan boshlanadigan so'zlarni topishadi va ularni to'g'ri talaffuz qilishni mashq qilishadi. Ushbu mashq talabalarning talaffuzini yaxshilashga va yangi so'zlarni o'zlashtirishga yordam beradi.
Rhyming syllables: Mavzu talabalarga she'riy qofiyalarni o'rganishga yordam beradi. Talabalar juftliklarda ishlaydilar, qofiyalangan so'zlarni topib, ulardan foydalanib jumlalar yoki qo'shiq matnlari tuzadilar. Bu mashq ijodiy yozish ko'nikmalarini rivojlantiradi va talabalarni tilning musiqiy tomonini his qilishga undaydi.
Silent letters: Ushbu mavzu "jim" harflarni aniqlash va ularning so'z talaffuziga ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan. Talabalar maxsus labirint orqali harakatlanib, jim harflarni o'z ichiga olgan so'zlarni topishadi va ularni to'g'ri talaffuz qilishni mashq qilishadi. Bu mashq talabalarning yozish va talaffuz ko'nikmalarini yaxshilaydi.
Connected speech: Mavzu "bog'langan nutq" qoidalarini o'rganishga qaratilgan. Talabalar nutq jarayonida yo'qoladigan yoki bir-biriga bog'lanadigan undosh tovushlarni aniqlashadi. Ma'lumotlar so'rovnomalar va diskussiyalar orqali o'rganiladi, bu esa talabalarning tinglash va tushunish qobiliyatini oshiradi.
Diphthongs: Bu mavzu diftonglar, ya'ni ikki unli tovush birgalikda hosil qilgan tovushlarni o'rganishga bag'ishlangan. Talabalar kartochkalar yordamida diftonglarni moslashtirib, so'zlarning talaffuzini mashq qilishadi. Bu o'yin ularning talaffuzini yaxshilaydi va ingliz tilidagi diftonglarni aniqlashga yordam beradi.
Changing word stress: Mazmun so'zlardagi urg'uni o'zgartirish va uning ma'noga ta'sirini tushunishga bag'ishlangan. Talabalar urg'u namunalari va so'z juftliklarini moslashtiradilar, bu esa ularning urg'uni to'g'ri qo'llash qobiliyatini oshiradi.
Compound nouns: Ushbu mavzu qo'shma otlarni va ularning urg'usini o'rganishga qaratilgan. Talabalar turli so'rovnomalar va juftlik mashqlar orqali qo'shma otlarni to'g'ri talaffuz qilishni va ularning urg'usini aniqlashni o'rganadilar.
Phonemic crossword: Mavzu fonetik belgilardan foydalanib so'zlarni topishga bag'ishlangan. Talabalar ikki qismdan iborat xrestovordni to'ldirish orqali fonetik belgilar bilan yozilgan so'zlarni aniqlaydilar va talaffuzni mashq qilishadi.
Pronouncing numbers: Ushbu mavzu sonlarni to'g'ri talaffuz qilishga qaratilgan. Talabalar faktlarni to'ldirish va sonlarni talaffuz qilish orqali sonlarni o'qish ko'nikmalarini oshiradilar. Bu mashg'ulot ularning ingliz tilida sonlarni o'qishni yaxshiroq o'zlashtirishlariga yordam beradi.
Connected speech: linking sounds: Mazmun bog'langan nutqdagi tovushlarni bir-biriga bog'lashga qaratilgan. Talabalar /r/, /j/ va /w/ tovushlarini o'z ichiga olgan jumlalar orqali uch xil yo'nalishni aniqlaydilar. Bu mashq ularning nutqini yanada ravon va tabiiy qilishga yordam beradi.
Stress: sounding sure: Mavzu kasblar haqida ma'lumot berish orqali talabalarning nutq urg'usi va intonatsiyasini yaxshilashga qaratilgan. Har bir talaba ma'lum bir kasb haqida ikki daqiqalik taqdimot tayyorlaydi, bu esa ularning nutqini yanada qiziqarli va jozibali qilishga yordam beradi.
Intonation: reporting: Ushbu mavzu "gapni yetkazish" o'yini orqali talabalarning nutq intonatsiyasini va reporting ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan. Talabalar jumlalarni bir-birlariga aytishib, uni o'z so'zlari bilan ifodalaydilar, bu esa ularning tinglash va gapirish qobiliyatini oshiradi.
Intonation: sounding enthusiastic: Mavzu "ishontirish san'ati" orqali talabalarning intonatsiya va ishonchli nutq ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan. Talabalar turli vaziyatlarda o'z fikrlarini ishonchli tarzda bayon qilishni va boshqalarni o'z fikriga ko'ndirishni o'rganadilar.
The phonics spelling bee: Mavzu talabalarning talaffuz va imlo ko'nikmalarini o'yin orqali rivojlantirishga bag'ishlangan. Talabalar so'zlarni taxtada yozish va talaffuz qilish orqali punktlar jamg'arishadi. Bu mashq ularning talaffuzini va imlosini yaxshilaydi.
Letter name / sound quiz: Ushbu mavzu harflarning nomlari va tovushlarini o'rganishga qaratilgan. Talabalar kartochkalar yordamida harflarni tanib olish va ularning tovushlarini talaffuz qilish orqali viktorinada qatnashadilar. Bu mashq ularning alifboni va tovushlarni o'zlashtirishiga yordam beradi.
Mixed up ABC song: Mavzu alifbeni tartibsiz o'rganishga qaratilgan. Talabalar harflar va digraflar kartochkalarini olib, ularni tartibsiz kuylash orqali alifboni o'rganadilar. Bu mashq ularning xotirasini va ijodiy yondashuvini rivojlantiradi.
Sing and whisper beat box: Ushbu mavzu talabalarning ritmik qo'shiq yaratish orqali undosh va unli tovushlarni o'zlashtirishiga bag'ishlangan. Talabalar kartochkalar yordamida o'ziga xos ohanglar yaratishadi va ularni ijro etishadi. Bu mashq ularning ritm va talaffuz ko'nikmalarini yaxshilaydi.
Silly Scrabble: Mavzu talabalarning harflar va tovushlarni birlashtirib so'zlar yaratishiga qaratilgan. Talabalar harfli plitalar yordamida so'zlar tuzishadi, bu esa ularning lug'at boyligini va hamkorlik qobiliyatini oshiradi.
Syllable Scrabble: Ushbu o'yin talabalarga bo'g'inlarni (unli va undosh tovushlar kombinatsiyasi) yaratishga yordam beradi. Talabalar plitalardan foydalanib bo'g'inlar va so'zlar tuzadilar, bu esa ularning tilning tuzilishini tushunishiga yordam beradi.
Phonics matchmakers: Mavzu talabalarning undosh va unli tovushlarni moslashtirish orqali so'zlar yaratishiga qaratilgan. Talabalar kartochkalar yordamida so'zlar tuzishadi va bu jarayonda talaffuzga emas, balki so'zning ma'nosiga urg'u beriladi. Bu mashq ularning ijodiy va hamkorlik qobiliyatini rivojlantiradi.
Consonant clusters: Ushbu mavzu talabalarga undosh klasterlarni, ya'ni bir nechta undosh tovushning birga kelishini o'rganishga yordam beradi. Talabalar turli kategoriyalar bo'yicha so'zlar topishadi va bu ularning talaffuzini va lug'at boyligini oshiradi.
Intonation: Pass it on: Mavzu "gapni yetkazish" o'yini orqali talabalarning nutq intonatsiyasini va reporting ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan. Talabalar jumlalarni bir-birlariga aytishib, uni o'z so'zlari bilan ifodalaydilar, bu esa ularning tinglash va gapirish qobiliyatini oshiradi.
Intonation: The powers of persuasion: Mavzu "ishontirish san'ati" orqali talabalarning intonatsiya va ishonchli nutq ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan. Talabalar turli vaziyatlarda o'z fikrlarini ishonchli tarzda bayon qilishni va boshqalarni o'z fikriga ko'ndirishni o'rganadilar.