Decoding of stylistic devices in russian and english translations of the uzbek novel “days gone by” by abdulla qadiri (stylistic correspondences and transformations)

Ushbu maqola Abdulla Qodiriyning «Oʻtgan kunlar» asarining rus va ingliz tillariga qilingan tarjimalarini stilistik jihatdan tahlil qiladi. Tadqiqotda original asarning va uning tarjimalarining stilistik oʻziga xos jihatlari, til va nutq vositalarining oʻziga xosligi, ularning madaniy va ijtimoiy jihatdan qanchalik mos kelishi hamda tarjimadagi stilistik moslik va oʻzgarishlar muhokama qilinadi. Maqolada stilistik moslik (ekvivalentlik) va stilistik transformatsiya muammolari koʻrib chiqiladi. Tarjimonlarning tilning ichki semantik va struktur xususiyatlarini, shuningdek, obrazlar va metaforalarni qanday qilib mahorat bilan tarjima qilgani tahlil etiladi. Jumladan, Kumush obrazining tasviri, metaforalar, epitetlar va uslubiy vositalarning oʻziga xosliklari koʻrsatib beriladi. Tadqiqotda tarjimaning stilistik qurilmasi va mazmuni saqlanishi muhimligi taʼkidlanadi.

Asosiy mavzular

Stilistik moslik va transformatsiya: Maqolada tarjimada stilistik moslik (ekvivalentlik) va stilistik transformatsiya muammolari tahlil qilinadi. Stilistik moslik tilning fonetik, sintaktik, semantik ifoda qobiliyatini target tilda yetkazishni nazarda tutadi. Transformatsiya esa til vositalarida yuzaga keladigan oʻzgarishlarni qamrab oladi. Bu oʻzgarishlar obrazni saqlagan holda shaklni oʻzgartirish, shaklni saqlagan holda obrazni oʻzgartirish yoki ikkalasini ham oʻzgartirish kabi koʻrinishlarda boʻlishi mumkin.
Metafora va obrazlar tarjimasi: Abdulla Qodiriyning «Oʻtgan kunlar» asaridagi Kumush obrazini tasvirlashda ishlatilgan metaforalar («malak», «meval» va boshqalar) va obrazlar (qora kipriklar, oydek yuz)ning rus va ingliz tillariga tarjimasi tahlil qilinadi. Tarjimonlarning bu obrazlarni qanday qilib mohirona yetkazgani, metaforalarning uch tilda ham oʻzining ilohiylik maʼnosini saqlab qolgani taʼkidlanadi.
Stilistik qurilmalar va ularning tarjimadagi oʻrni: Maqolada parallel qurilish, aposiopeza kabi stilistik qurilmalarning original va tarjima matnlaridagi oʻrni oʻrganiladi. Rus va ingliz tarjimalarida ushbu qurilmalarning qanday saqlangani yoki oʻzgartirilgani tahlil qilinadi. Jumladan, kumushning qoshlarini tasvirlashda «kamon» soʻzining qoʻllanishi va uning tarjimadagi oʻzgarishlari koʻrsatib beriladi.
Til vositalarining madaniy va pragmatik jihatlari: Tarjimada til vositalarining madaniy va pragmatik jihatlari, madaniyatga mos kelishi masalasi koʻrib chiqiladi. Baʼzi hollarda, tilning nozik jihatlari tufayli, maqsadli auditoriya tomonidan tushunilishi uchun tarjimon madaniy jihatdan qabul qilingan moslashtirishlardan foydalanishi kerakligi taʼkidlanadi.