Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi

Ushbu kitob polimer materiallar bilan ishlash texnologiyalari bo'yicha chuqur ma'lumot beradi. Unda plastmassalar va rezinalardan buyumlar ishlab chiqarish, ularni qayta ishlash usullari, texnologik jarayonlar, nazariy va amaliy jihatlari atroflicha yoritilgan. Kitobda polimerlarning fizikaviy va mexanik xossalari, turli texnologiyalardan (ekstruziya, kalendrlash, presslash, quyish, puflash, rotatsion shakllash, plyonka olish, truba olish, shuningdek, metallar va boshqa materiallar bilan biriktirish kabi) foydalanish, ularning afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek, ekologik xavfsizlik masalalari ham ko'rib chiqilgan. Har bir bob yakunida nazorat savollari va tavsiya etilgan adabiyotlar keltirilgan.

Asosiy mavzular

• Kirish: Fan, texnika va texnologiyaning o‘tgan asrning o‘rtalaridagi yutuqlari, zamonaviy ilmiy-texnik taraqqiyot, XX asr ilm-fani yutuqlari, ishlab chiqarish jarayonlarining o‘zgarishi va ta’lim sohasidagi o‘zgarishlar haqida umumiy ma’lumot. Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi, uning tarixi, zamonaviy usullar va ularning fizik-kimyoviy asoslari.
• Plastmassalardan buyumlar ishlab chiqarish: Plastmassalardan buyum olish metodlarining sinflanishi (Mak-Kelvi metodi). Birinchi guruh (fizik o‘zgarishlar), ikkinchi guruh (kimyoviy o‘zgarishlar), uchinchi guruh (fizik-kimyoviy o‘zgarishlar) metodlari. Termoplastik polimerlar va ularning xossalari.
• Polimer kompozitsiyalar tayyorlash texnologiyasi: Polimer kompozitsiyalar (PKM)ning asosiy maqsadlari, tarkibiy qismlari, sinflanishi. PKM tayyorlashning printsipial jihatlari va ularning ahamiyati. Zamonaviy PKM materiallari va ulardan foydalanish.
• Plastmassalarning texnologik xossalari: Plastmassalarning texnologik xossalarini aniqlash usullari. Bularga solishtirma hajm, solishtirma massa, disperslik darajasi, kirishish (usadka), suv shimish, oquvchanlik, qovushqoqlik va boshqalar kiradi. Turli usullar bilan bu xossalarni aniqlash va ularning ahamiyati.
• Plastmassalardan olingan buyumlarni ekspluatatsion xossalari: Plastmassalarning issiqlik-fizik va fizik-mexanik xossalari. Issiqlikka chidamlilik, issiqlik-fizik xossalarini aniqlash usullari. Plastmassalarning mustahkamlik chegarasi, cho'zilishga sinash, siqilishga sinash, egilishga sinash, zarbga chidamlilik kabi mexanik xossalari va ularni aniqlash usullari.
• Kalandrlash: Kalandrlash jarayoni, uning texnologik sxemasi va usullari. PVX va ABS plastiklardan list va plyonka olish. Kalandrlash jarayonining optimal texnologik parametrlari va kalandr effektining ta'siri.
• Ekstruziya: Ekstruziya jarayoni va uning texnologik sxemasi. Ekstruder turlari va ularning vazifalari. Ekstruziya usuli bilan plyonka, truba, list va boshqa buyumlar olish texnologiyasi. Bu usulning afzalliklari va kamchiliklari.
• Ekstruziyalash usuli bilan plyonka olish texnologiyasi: Ekstruziya usuli bilan plyonka olish texnologiyasi, uning jarayoni va uskunalar. Polietilen va PVX plyonkalari olish texnologik sxemasi. Texnologik parametrlar va ularning ta'siri.
• Trubalar olish texnologiyasi: Plastmassa trubalar olish texnologiyasi. Polietilen va PVXdan trubalar olish. Trubalarning turlari va ularning GOST bo'yicha talablari. Truba ishlab chiqarish texnologik sxemasi.
• List va har xil profilga ega bo'lgan buyumlarni olish texnologiyasi: List va har xil profilga ega bo'lgan buyumlarni olish texnologiyasi. Ekstruziya usuli bilan list va profillar olish. Pnevmo-vakuum formalaSh usuli.
• Bosim ostida quyish texnologiyasi: Bosim ostida quyish usuli, uning printsipi va qo'llanilishi. Termoplastlardan buyum olishda bosim ostida quyish texnologiyasi. Avtomatlashtirilgan quyish mashinalari. Texnologik jarayonning asosiy parametrlariga qarab buyum sifatining belgilanishi.
• Presslash: Presslash - polimer materiallardan buyum olish texnologiyasi. Sovuq va issiq presslash. Reaktoplastlarni kompression presslash. Presslash jarayoni va uning texnologik parametrlari.
• Ichki yuzada qoliplash usuli bilan buyum olish texnologiyasi: Ichki yuzada qoliplash usuli, uning turlari va texnologik jarayonlari. Termoplast polimerlarning holatlari va ulardan buyum olish. Shtampovka, vakuum beriSh usuli, bosim ostida qoliplash, rotatsion shakllash.
• Kukunsimon va plastizollardan rotatsion shakllash orqali buyum olish: Rotatsion shakllash - ichi bo'sh buyumlar ishlab chiqarish usuli. Kukun va pasta holatidagi termoplastlardan foydalanish. Bu usulning afzalliklari va kamchiliklari.
• Puflash orqali shakllash: Puflash orqali shakllash - ekstruziya yoki bosim ostida quyish orqali amalga oshiriladigan texnologiya. Bu usul bilan idishlar, kanistrlar, butilkalarni olish. Texnologik sxema va asosiy uskunalar.
• Polimerlarni polimerlar bilan va polimerlarni metallar bilan birlashtirish: Polimerlarni boshqa materiallar bilan birlashtirish usullari. Payvandlash, changlatish, elimlash, metall bilan qoplash kabi usullar. Har bir usulning texnologik jarayoni va uning ahamiyati.
• Rezina - ko'p komponentli sistema. Uni qayta ishlash: Rezinaning xossalari va uni tayyorlash texnologiyasi. Kauchuk va uning turlari. Rezina aralashmasiga qo'shiladigan ingredientlar va ularning vazifalari. Vulkanizatsiya jarayoni.
• Lok-buyoq materiallari texnologiyasi: Lok-buyoq materiallarining turlari, tarkibi va xossalari. Plyonka hosil bo'lishining fizik-kimyoviy asoslari. Lok-buyoq qoplamalarini yuzaga surish usullari.
• Polimerlarni qayta ishlashda ekologiya va atrof-muhitni muxofaza qilish masalalari: Polimerlarni qayta ishlashda atrof-muhitga ta'sir ko'rsatuvchi omillar. Plastmassa chiqindilari va ularni qayta ishlashning ekologik jihatlari. Ishlab chiqarish jarayonida atrof-muhitni muhofaza qilish choralari. Chang va gazlar bilan ifloslanishning oldini olish.