Oziq-ovqat sanoatida qayd va hisobot
Ushbu oʻquv uslubiy majmua Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi tomonidan tasdiqlangan «Oziq-ovqat sanoatida qayd va hisobot» fani dasturi asosida tayyorlangan. Majmuada oziq-ovqat sanoatida ish yuritishning muhim jihatlari, jumladan, mahsulotlarni hisobga olish, ularning chiqishini aniqlash, texnologik jarayonlarda ishlatiladigan xom-ashyo va materiallar sarfini meʼyorlash, shuningdek, turli qoʻshimcha moddalar (shakar, tuz, sirka, ziravorlar va boshqalar) hisobi yoritilgan. Kitobda texnologik jarayonlarni amalga oshirish uchun zarur boʻlgan hisob-kitoblar, jumladan, bugʻ va suv sarfi, qovurish, sulfatlash, konservalash kabi jarayonlarda massaning oʻzgarishi, yogʻ almashinuvi kabi masalalar tahlil qilingan. Har bir boʻlimda nazariy maʼlumotlar bilan bir qatorda amaliy misollar ham keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Oʻquv uslubiy majmuaning umumiy tavsifi: Majmua Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi tomonidan tasdiqlangan «Oziq-ovqat sanoatida qayd va hisobot» fan dasturi asosida tayyorlangan. Unda oziq-ovqat sanoatida mahsulotlarni hisobga olish, chiqishini aniqlash, xom-ashyo sarfini meʼyorlash, texnologik jarayonlar hisobi kabi masalalar yoritilgan.
- Konserva mahsulotlarini hisobga olish biriligi: Konserva mahsulotlarini hisobga olish uchun standart banka oʻlchamlari va ularni boshqa oʻlchov birliklariga oʻtkazish usullari tushuntirilgan. Turli mahsulotlar uchun vazn va hajmni hisoblash usullari koʻrsatilgan.
- Receptlar, xom ashyo va material, sarf meʼyori, chiqit va yoʻqotishlar: Oziq-ovqat sanoatida reseptlar tuzish, xom-ashyo va materiallar sarfini meʼyorlash, shuningdek, ishlab chiqarishdagi chiqit va yoʻqotishlar hisobi asosiy tushunchalar sifatida keltirilgan.
- Turli xom ashyodan tayyor mahsulot chiqishini hisoblash: Turli xom-ashyolardan tayyor mahsulot olishda uning chiqishini hisoblash usullari, xususan, namlikni hisobga olgan holda uni aniqlash yoʻllari koʻrsatilgan.
- Konserva tayyorlashda xom ashyo va material sarf meʼyorini hisoblash: Konserva mahsulotlari ishlab chiqarishda xom-ashyo va materiallarning sarf meʼyorini hisoblash usullari, jumladan, bankalar soniga qarab sarfni aniqlash yoritilgan.
- Guruxli assortimentga xom ashyo sarfini hisoblash usuli: Koʻp assortimentli mahsulotlar ishlab chiqarishda xom-ashyolarning umumiy sarfini turli mahsulotlarga taqsimlash usullari koʻrsatilgan.
- Oziq-ovqat mahsulotlarini bugʻlatishda ajralgan namlik miqdorini hisoblash: Bugʻlatish jarayonida ajraladigan namlik miqdorini hisoblash usullari, xom-ashyo va tayyor mahsulotning namligini hisobga olgan holda uni aniqlash yoritilgan.
- Yarim tayyor va tayyor mahsulot quruq modda miqdorini hisoblash: Turli yarim tayyor va tayyor mahsulotlarning quruq modda miqdorini hisoblash, jumladan, sabzavotlar va mevalar uchun usullar koʻrsatilgan.
- Oziq-ovqat xom ashyosini qovurishdagi kamayishini hisoblash: Qovurish jarayonida xom-ashyoning massasi qanday kamayishini hisoblash usullari, jumladan, koʻrinma va haqiqiy kamayishlarni aniqlash tushuntirilgan.
- Qovurish apparatlaridagi yogʻ almashinish koeffitsientini hisoblab topish: Qovurish jarayonida yogʻning sifatini saqlashda muhim rol oʻynovchi almashinish koeffitsientini hisoblash usullari keltirilgan.
- Yogʻ sifatining oʻzgarishi: Qovurish jarayonida yogʻning sifati qanday oʻzgarishi va bu oʻzgarishlarni hisoblash usullari haqida maʼlumot berilgan.
- Konservalarda yogʻ va quruq modda balansini tuzish: Konserva mahsulotlarida yogʻ va quruq modda balansini tuzish usullari, jumladan, tomatni qayta ishlashdagi balans yoritilgan.
- Ishlab chiqarilgan konserva miqdoriga qarab turli taraga ehtiyojni hisoblash: Ishlab chiqarilayotgan konserva miqdoriga qarab turli turdagi idishlarga boʻlgan ehtiyojni hisoblash usullari koʻrsatilgan.
- Turli texnologik hisoblar: Konserva sanoatida ishlatiladigan turli kimyoviy moddalar (gugurt gazi, sirka kislotasi, osh tuzi, shakar) hisobini yuritish usullari batafsil tushuntirilgan.