Gravitatsion relyativistik nazariyalarida kompakt astrofizik ob'ektlarning evolyutsiyasi va dinamikasi
Ushbu dissertatsiya (DSc) «Gravitatsion relyativistik nazariyalarda kompakt astrofizik ob'ektlarning evolyutsiyasi va dinamikasi» mavzusiga bag'ishlangan bo'lib, unda yuqori o'lchamlarda qora tuynuklarning hosil bo'lishi, ularning dinamikasi, xususan, Einstein va Gauss-Bonnet gravitatsiya nazariyalarida bu jarayonlarni o'rganish, shuningdek, qora tuynuk gorizontining barqarorligini tekshirish, Eynshteyn va Eynshteyn-Gauss-Bonnet gravitatsiya nazariyalarida BTZ qora tuynuklarining kosmik senzura gipotezasini tekshirish, ideal qorong'u modda va magnit maydonlarning qora tuynuklar va zarrachalar dinamikasiga ta'sirini o'rganish masalalari o'rin olgan. Tadqiqotda aksial-simmetrik magnitlangan qora tuynuklar va Penrouz jarayoni orqali energiyaning samaradorligi ham o'rganilgan.
Asosiy mavzular
- Qora tuynuklarning yuqori o'lchamlardagi evolyutsiyasi va dinamikasi: Tadqiqotda yuqori o'lchamlarda qora tuynuklarning hosil bo'lish jarayonlari o'rganilgan. Einstein gravitatsiyasida akkretsiya diskida barqaror aylana orbitalar mavjud emasligi va shuning uchun yuqori o'lchamlarda (D > 4) aylanuvchi qora tuynuk hosil bo'lishi mumkin emasligi ko'rsatilgan. Shu bilan birga, GB/Lovelock gravitatsiyasida esa qora tuynuklarning hosil bo'lishi mumkinligi isbotlangan.
- Kosmik senzura gipotezasini tekshirish uchun umumiy formalizm: Aylanadigan qora tuynuklarning yuqori o'lchamlarda overspin jarayonini o'rganish orqali, kosmik senzura hodisasini tekshirish uchun umumiy formalizm ishlab chiqilgan. Ko'rsatilishicha, bu hodisa D > 5 o'lchamlarda har doim mavjud bo'ladi.
- Ideal qorong'u modda va magnit maydonining ta'siri: Ideal qorong'u modda va magnit maydonining o'zaro ta'siri qora tuynuk aylanish parametriga ta'sirini o'rganish orqali formalizm ishlab chiqilgan. Shuningdek, magnitlangan Reissner-Nordström qora tuynugining katta energiya manbai bo'la olishi ko'rsatilgan.
- Penrouz jarayoni va energiya samaradorligi: Aksial-simmetrik magnitlangan qora tuynuklar fazo-vaqtining geometriyasi va magnit maydonining Penrouz jarayoni orqali energiyaning samaradorligiga ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan. Natijalarda neytral va zaryadlangan zarralar uchun magnitlangan qora tuynukdan olingan energiya samaradorligi tahlil qilingan.