Dispers sistemalarda metall sulfidlarning reagentli va elektrokimyoviy oksidlanishining kinetik qonuniyatlari
Ushbu avtoreferat Oʻzbekiston Milliy universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi Ilmiy kengashda "Umumiy va noorganik kimyo instituti"da himoya qilingan "Dispers sistemalarda metall sulfidlarning reagentli va elektrokimyoviy oksidlanishining kinetik qonuniyatlari" mavzusidagi dissertatsiya haqida ma'lumot beradi. Dissertatsiya umumiy va noorganik kimyo institutida bajarilgan bo'lib, unda metallarning sulfidli birikmalarini oksidlab eritmaga oʻtkazish kinetikasini rivojlantirish, qimmatbaho metallar olish uchun istiqbolli texnologik yechimiga fizik-kimyoviy asoslarni yaratish masalalari o'rganilgan. Tadqiqotda molibdenit, pirit, mis sulfidi kabi mineral namunalari asosida turli reagentlar va elektrokimyoviy usullar yordamida ularning oksidlanish kinetikasi oʻrganilgan. Reaksiya tenglamalari, energiyasi, diffuziya koeffitsientlari hisoblab chiqilgan va amaliy natijalar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, dunyoda va respublikada olib borilayotgan ilmiy tadqiqotlar sharhi, muammoning oʻrganilganlik darajasi hamda tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yoʻnalishlariga mosligi haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining tegishli farmon va qarorlariga havola qilinib, tadqiqotning ahamiyati asoslab berilgan.
- Tadqiqotning vazifalari: Tadqiqotning asosiy maqsadlari va vazifalari, jumladan, turli metall sulfidlari namunalari va sulfidli ma'danli-mineral konlari namunalarini tayyorlash, ularning oksidlanish reaksiyalarining kinetik qonuniyatlarini aniqlash, fizik-kimyoviy usullar bilan ularning holatini tekshirish, elektron o'tkazuvchanligi bo'lgan sulfidli minerallarning oksidlanish reaktsiyalarining elektrokimyoviy xususiyatlarini olish va hisoblash, shuningdek, metall chiqindilardan va sanoat mahsulotlari kuyindilaridan qimmatli metallarni ajratib olish usullarini o'rganish belgilangan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy natijalari: Dissertatsiyada molibdenit, pirit, mis sulfidi uchun kinetik tenglamalarga xos qator koeffitsientlar aniqlangan, limitlanish bosqichlari topilgan. Inert sulfidli materiallar, xususan, oltin va kumushni olish darajasining oʻzgarishiga bogʻliqligi hisoblangan. Metall molibden va uning qotishmalari uchun anod yuzasining zaryadlanish egri chiziqlari aniqlanib, oraliq oksid fazalari mavjudligi koʻrsatilgan. Tadqiqot natijalari asosida rudalar va konsentratlarni qayta ishlash texnologiyalarini ishlab chiqish uchun kinetik hisoblash usuli taklif qilingan.
- XULOSALAR: Dissertatsiyada aylanuvchi disk va diskli elektrod usullari yordamida molibdenit, mis sulfidi, pirit konsentratlari namunalari asosida oksidlovchi moddalar bilan oksidlanish kinetikasi oʻrganilgan. Turli sharoitlarda olingan natijalar asosida kinetik tenglamalar, energiya aktivatsiyalari, diffuziya koeffitsientlari aniqlangan. Shuningdek, XRD, SEM, derivatografiya kabi usullar yordamida mineral yuzasining oʻzgarishi, metall molibden va uning qotishmalarining oksidlanishi oʻrganilgan. Ammiakli va sodali sxemalar boʻyicha Molibden sanoat yarim mahsuloti kuyindisini qayta ishlash jarayonining taqqoslash xarakteristikasi olingan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekistonning sanoat tarmoqlari, xususan, "Olmaliq togʻ-metallurgiya kombinati" AJ da joriy etilgan.