Kompakt obyektlar atrofidagi plazma muhitida astrofizik jarayonlar

Ushbu dissertatsiya tadqiqoti kompakt obyektlar (qora tuynuklar) atrofidagi plazma muhitida astrofizik jarayonlarni, xususan, fotonlar harakatini va shu jarayonlarning qora tuynuk soyasi shakliga ta'sirini o‘rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Kerr-Nyuman-Kiselev-Letelier qora tuynugi modeli asosida, plazma muhiti, kvinteessensiya, bulutli torlar, egiluvchanlik, qora tuynukning spini va zaryadi kabi turli omillarning foton harakatiga va qora tuynuk soyasiga ta'sirini tahlil qilish orqali astrofizik jarayonlarni chuqurroq tushunishga qaratilgan. Tadqiqotda shuningdek, Einstein-Born-Infeld gravitasiyasi va teleparallel gravitatsiya nazariyalari asosida ham qora tuynuklar va ularning atrofidagi hodisalar o‘rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida bir qancha amaliy va nazariy xulosalar chiqarilgan, jumladan, qora tuynuk soyasining o‘lchamini va buzilishini belgilovchi omillar aniqlangan hamda ularning astrofizik kuzatuvlarda qo‘llanilishi mumkinligi ko‘rsatilgan.

Asosiy mavzular

• Qora tuynuklar atrofidagi astrofizik jarayonlar: Tadqiqotning asosiy maqsadi – kompakt obyektlar (qora tuynuklar) atrofidagi plazma muhitida sodir bo‘ladigan astrofizik jarayonlarni, xususan, fotonlar harakatini va qora tuynuk soyasining shakllanishini o‘rganishdir. Bu jarayonlarni tahlil qilish uchun Kerr-Nyuman-Kiselev-Letelier qora tuynugi modeli, turli nazariyalar (Einstein-Born-Infeld, teleparallel gravitatsiya) va plazma muhitining ta'siri hisobga olingan.
• Foton harakati va qora tuynuk soyasi: Tadqiqotda fotonlarning qora tuynuk atrofidagi harakati va bu jarayonning qora tuynuk soyasining shakli va o‘lchamiga ta'sirini o‘rganishga alohida e'tibor qaratilgan. Kiselev va bulutli torlar parametrlari, shuningdek, plazma, kvinteessensiya, qora tuynukning spini va zaryadi kabi omillarning foton harakatiga va soyaga ta'siri tahlil qilingan.
• Gravitatsiyaviy linzalanish va plazma muhiti: Plazma muhitining mavjudligi fotonlarning harakatiga va qora tuynuk soyasining tasviriga sezilarli ta'sir ko‘rsatishi aniqlangan. Jumladan, bir jinsli va bir jinsli bo‘lmagan plazmaning hamda turli modellar (SIS, NSIS)ning gravitatsion linzalanishga ta'sirini o‘rganish natijasida muhim xulosalar chiqarilgan.