Turkiston aholisi va milliy tarkibi: tarixiy tahlil (1867-1917 yillar)

Ushbu avtoreferat Xolxujayeva Yulduz Uralboyevna tomonidan tayyorlangan «Turkiston aholisi va milliy tarkibi: tarixiy tahlil (1867-1917 yillar)» mavzusidagi falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining qisqacha mazmunini ochib beradi. Tadqiqot Turkiston oʻlkasining mustamlakachilik davridagi aholisi va milliy tarkibini, ularning ijtimoiy-iqtisodiy holatini, demografik oʻzgarishlarni va turli millatlar, diniy konfessiyalar oʻrtasidagi munosabatlarni tarixiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va etnik nuqtai nazardan tahlil qiladi. Avtoreferatda tadqiqotning dolzarbligi, ilmiy yangiligi, mavzuning manbashunosligi, tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati, tadqiqotning respublika fan va texnologiyalar rivojlanishining ustuvor yoʻnalishlariga bogʻliqligi hamda tadqiqot natijalarining aprobatsiyasi va e'lon qilinganligi haqida ma'lumotlar berilgan.

Asosiy mavzular

Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Ushbu tadqiqot Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining tegishli farmonlari va qonunlarida belgilangan vazifalarni amalga oshirishda muhim rol oʻynaydi. Mustamlaka davrida Turkiston aholisining ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy munosabatlari va milliy tarkibini oʻrganish tarix fani uchun dolzarb ahamiyat kasb etadi.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Mustaqillik yillarida Oʻzbekistonda tarix fani rivoji yoʻlida tadqiqotlar koʻlami kengayib, sifat jihatidan yangi izlanishlar bilan boyitib kelinmoqda. Bu tadqiqotlarda Oʻzbekiston xalqining ma'naviy birlashuvi, buyuk ajdodlarimiz boy ilmiy-ma'naviy merosini oʻrganish va targ'ib qilish, xususan millatlararo totuvlik va dinlararo bagʻrikenglik munosabatlari va boshqa masalalar xolis oʻrganilmoqda.
Tadqiqotning maqsadi: 1867-1917 yillarda mustamlaka Turkiston oʻlkasi aholisi va uning milliy tarkibini ochib berishdan iborat.
Tadqiqotning vazifalari: Muammoning tarixshunosligini tahlil qilish; mavzuning manbashunoslik asoslarini tavsiflash; Rossiya imperiyasi bosqini arafasida Turkiston aholisi etnik manzarasini tarixiy jihatdan ochib berish; imperiyaning Turkiston aholisiga qaratilgan ijtimoiy va milliy siyosati mohiyatini yoritib berish; oʻlkada koʻpmillatlilikning shakllanishi va aholi milliy tarkibidagi oʻzgarishlarni tahlil qilish; oʻlkaning shahar va qishloqlarida kechgan demografik oʻzgarishlarni koʻrsatib berish; Turkiston aholisining diniy tarkibi va xalqlar oʻrtasidagi munosabatlarni oʻrganish.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Tarixiy manbalar va arxiv hujjatlarini tahlilga qilish orqali Rossiya bosqini arafasida Turkiston aholisining etnik manzarasi, turli milliy guruhlarning hududlar boʻylab joylashuvi, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayotda tutgan oʻrnini bahsli va kam oʻrganilgan masalalariga aniqlik kiritilgan.
Tadqiqot natijalarining ishonchliligi: 1867-1917 yillar oralig'ida Turkiston aholisi tarixi va uning milliy tarkibi masalalari birlamchi manbalar, jumladan Oʻzbekiston Milliy arxivi hujjatlari, statistik va matbuot nashrlari hamda boshqa ilgari ilmiy muomalaga kiritilmagan manbalarga asoslangan.
Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati 1867-1917 yillarda Turkiston oʻlkasi aholisi va uning milliy tarkibi tarixiga oid nazariy-metodologik xulosalarni ishlab chiqilishi bilan belgilanadi.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: 1867-1917 yillarda Turkiston aholisi va uning milliy tarkibi tarixiga oid ilmiy natijalar va xulosalari asosida OʻzMTRK “Oʻzbekiston tarixi