Oila institutini mustahkamlashda gender tengligikning etnofunksional jihatlari (ijtimoiy-falsafiy tahlil)

Urazalieva Gulshada Bekpoʻlatovna tomonidan yozilgan ushbu dissertatsiya avtoreferati Oila institutini mustahkamlashda gender tenglikning etnofunksional jihatlarini ijtimoiy-falsafiy jihatdan tahlil qiladi. Unda oila, gender tengligi, gender rollari, gender stereotiplari kabi muhim ijtimoiy va falsafiy masalalar atroflicha o'rganilgan. Tadqiqot O'zbekistonning ijtimoiy-demografik, madaniy va diniy an'analarini hisobga olgan holda, zamonaviy oila modelini yaratish va gender tengligini ta'minlash bo'yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishga bag'ishlangan.

Asosiy mavzular

• Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, muammoning oʻrganilganlik darajasi, ilmiy yangiligi asoslangan. Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining asosiy ustuvor yo'nalishlariga bog'liqligi, ob'ekti, predmeti, metodlari, maqsadi va vazifalari aniqlangan.
• 1-bob. Oila institutini tadqiq etishning nazariy va ijtimoiy-falsafiy asoslari: Ushbu bobda oilaning ilmiy-falsafiy mohiyati, uning asosiy ijtimoiy institut sifatida jamiyatda tutgan oʻrni, oila institutining koʻp qirrali vazifalari retrospektiv va perspektiv nuqtai nazardan ilmiy asoslanadi va tahlil qilinadi. Oila va nikoh shakllarining eng qadimiy ijtimoiy institutlardan biri sifatida amal qilish bosqichlari alohida ko'rib chiqiladi.
• 2-bob. Oila institutining etnomadaniy va etnosotsial funksiyalari: Bu bobda oila etnik guruh madaniyati va qadriyatlarining sub'ekti hamda ob'ekti sifatida amal qiladi. Turmush qurgan juftliklar ma'lum etnik guruh sifatida etnik jamoaga mansubligini idrok etish, ularning qadriyatlari, an'analari, urf-odatlari, tili, diniy e'tiqodlarini oʻrganish orqali ijtimoiylashib boradi.
• 3-bob. Oila instituti va gender tenglikni ta'minlashning ijtimoiy-huquqiy muammolari: Jumladan, inson huquqlari va qadr-qimmatining universalligiga asoslangan qonuniy huquqlarning paydo boʻlishi va jamiyatda gender tengligi masalalari, ijtimoiy, siyosiy va madaniy taraqqiyot, mafkuraviy rivojlanish evolyusiyasi nuqtai nazaridan insoniyat taraqqiyotining eng muhim bosqichlari sifatida yoritiladi.
• 4-bob. Yangi Oʻzbekiston oilalarida gender tenglikni ta'minlashning etnosotsial jihatlari: Ushbu bobda gender tenglikni ta'minlashga etnodemografik oʻzgarishlarning ta'siri, oʻzbek oilalarida gender tenglikni mustahkamlashning huquqiy asoslari va etnosotsial xususiyatlari, zamonaviy oʻzbek oilasining etnomodelini yaratishdagi muammo va yechimlarni yoritishga bag'ishlangan.
• Xulosa: Oila murakkab va koʻp qirrali hodisa boʻlib, jamiyatning birlamchi ijtimoiy institutidir. Nikoh esa erkak va ayol munosabatlarining jamiyat tomonidan tan olinishi va uning huquqiy rasmiylashtirilishidir. Nikoh tufayli jinslar, erkak va ayol oʻrtasida oʻzaro oilaviy munosabatlar shakllanadi, qon-qarindoshlik doirasi kengayadi.