Maktab kutubxonalarida o‘quvchilar mutolaa madaniyatini shakllantirishning tashkiliy-uslubiy asoslari (1-4-sinflar misolida)
Ushbu dissertatsiya maktab kutubxonalarida 1-4-sinf o'quvchilarida mutolaa madaniyatini shakllantirishning tashkiliy-uslubiy asoslariga bag'ishlangan. Tadqiqotda o'quvchilarning mutolaa madaniyatini rivojlantirishning nazariy-metodologik jihatlari, zamonaviy yondashuvlar, qoʻllanilgan usullar va vositalar, shuningdek, samaradorlikni oshirish yo'llari atroflicha o'rganilgan. Ilmiy-nazariy va amaliy natijalar keltirilgan, jumladan, maktab kutubxonalarida oʻquvchilarning mutolaa madaniyatini shakllantirish boʻyicha oʻquv qoʻllanmalar, monografiyalar, metodik qoʻllanmalar nashr etilgan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqot mavzusining dolzarbligi va zarurati: Jahon taʼlim muassasalarida yoshlarning maʼnaviy-intellektual salohiyatini, barkamol shaxs kamolotini shakllantirishda kitobxonlik madaniyatini rivojlantirishning muhimligi taʼkidlangan. Pragmatizm, retseptiv estetika, transaktsiya nazariyalari, zamonaviy yondashuvlar va integratsiyalashgan taʼlim texnologiyalarining qoʻllanilishi asosiy yoʻnalishlar sifatida koʻrsatilgan.
- Oʻrganilganlik darajasi: Mamlakatimizda va xorijda mutolaa madaniyatini shakllantirish boʻyicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlar tahlil qilingan. E.Y.Yoʻldashev, A.A.Umarov, S.Matchanov kabi tadqiqotchilarning ishlari, shuningdek, MDH davlatlari tadqiqotchilarining ilmiy ishlari sanab oʻtilgan.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Maktab kutubxonalarida 1-4-sinf oʻquvchilar mutolaa madaniyatini shakllantirishning tashkiliy-uslubiy asoslari boʻyicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqish tadqiqotning asosiy maqsadi hisoblanadi. Vazifalar esa oʻquvchilarning bilim va koʻnikmalarini takomillashtirish, mutolaa darajasini oshirish usullarini tizimlashtirish, barkamol kitobxon tarbiyasida mutolaaga qiziqtirishni nazarda tutadi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy natijalari: Dissertatsiyada innovatsion integratsiya usullarining qoʻllanilishi, kommunikativ-kreativ yondashuv asosida metodikaning takomillashtirilishi, differensial va integral mezonlarning joriy etilishi ilmiy yangiliklar sifatida koʻrsatilgan. Amaliy natijalar sifatida esa maktab kutubxonalarida oʻquvchilar mutolaa madaniyatini shakllantirish boʻyicha oʻquv qoʻllanmalar, monografiyalar, metodik qoʻllanmalar nashr etilganligi taʼkidlangan.
- Tadqiqot natijalarining ishonchliligi va aprobatsiyasi: Tadqiqot natijalarining ishonchliligi ilmiy-nazariy yondashuvlar, tajriba-sinov ishlari samaradorligi, matematik-statistik tahlil usullari, vakolatli organlar tomonidan eʼtirof etilganligi bilan tavsiflanadi. Tadqiqot natijalari 4 ta xalqaro va 3 ta respublika ilmiy-amaliy anjumanida muhokama qilingan.
- Xulosa va tavsiyalar: Dissertatsiyada olib borilgan tadqiqot va ilmiy-nazariy manbalar tahlili asosida xulosalar chiqarilgan. Jumladan, janr va mavzu, estetik idrok, kutubxona-bibliografik bilimlar, media-axborot madaniyatining oʻquvchilar mutolaa madaniyatini koʻrsatuvchi mezonlar ekanligi, mutolaa madaniyatini shakllantirishda bolalarning anatomik-fiziologik xususiyatlarini hisobga olish zarurligi, mutolaaga rahbarlik qiluvchilarning (kutubxonachilar, oʻqituvchilar, ota-onalar) hamkorligining rivojlantirilishi muhimligi taʼkidlangan. Shuningdek, maktab kutubxonasi xodimlari yangi axborot texnologiyalaridan foydalanishi, maxsus fondni boyitishi, adabiyotlar targʻibotini yoʻlga qoʻyishi lozimligi haqida tavsiyalar berilgan.