Integrativ yondashuv asosida bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ijodiy- metodik kompetentligini rivojlantirish

Ushbu dissertatsiya avtoreferati 2025-yilda Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01 Raqamli Ilmiy Kengash tomonidan himoya qilingan "Integrativ yondashuv asosida bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirish" mavzusidagi ilmiy ish bo'lib, unda boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirishda integrativ yondashuvning ahamiyati, samaradorligi hamda didaktik imkoniyatlari tadqiq etilgan.

Asosiy mavzular

Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Jahonda bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirishning kreativ texnologiyalari ta'lim jarayoniga tatbiq etilmoqda. Jahon oliy ta'lim muassasalarida boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ijodiy-metodik tayyorgarligi sifatini ta'minlash, ta'lim jarayonini modellashtirish, loyihalashtirish, didaktik tayyorgarlikni takomillashtirish bo'yicha ilmiy-tadqiqotlar olib borilmoqda. Respublikamizda so'nggi yillarda bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirish, boshlang'ich sinflarda ta'lim jarayonini axborot texnologiyalari vositalaridan foydalangan holda tashkil etishga qaratilgan ilmiy-tadqiqotlarga e'tibor qaratilmoqda. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qator farmonlari va qarorlari ushbu dissertatsiya tadqiqoti uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi: Mazkur tadqiqot respublika fan va texnologiyalar rivojlanishining 1. “Axborotlashgan jamiyat va demokratik davlatni ijtimoiy, huquqiy, iqtisodiy, madaniy, ma'naviy-ma'rifiy rivojlantirishda, innovatsion g'oyalar tizimini shakllantirish va ularni amalga oshirish yo'llari” ustuvor yo'nalishi doirasida bajarilgan.
Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Zamonaviy ta'lim texnologiyalarini joriy etishda integrativ yondashuv asosida ta'lim kompetensiyalarini shakllantirish metodikasini takomillashtirish hamda bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituchilarining ijodiy-metodik kompetentliligini rivojlantirish bo'yicha ko'plab tadqiqotlar olib borilgan. Xorijiy mamlakatlar olimlaridan M.Fullan, S.Hennessy, K.Ruthven, S.Brindley, T.Lubart, T.Afalla, L.Fabelico, P.Mishra, M.J.Koehlerlarning ishlarida integrativ ta'lim texnologiyalarini qoʻllashning afzalliklarini va imkoniyatlarini aniqlashgan.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Maqsadi: Integrativ yondashuv asosida boʻlajak boshlang'ich sinf oʻqituvchilarining ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqish. Vazifalari: integrativ yondashuv asosida boʻlajak boshlang'ich sinf oʻqituvchilarida ijodiy-metodik kompetentlikni rivojlantirishning didaktik imkoniyatlarini aniqlash; integrativ yondashuv asosida boʻlajak boshlang'ich ta'lim yoʻnalishi talabalarida ijodiy-metodik kompetentlikni rivojlantirishning didaktik modelini takomillashtirish; integrativ yondashuv asosida boʻlajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarida ijodiy-metodik kompetentlikni rivojlantirish metodikasini takomillashtirish; bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ijodiy-metodik kompetentlikni rivojlantirish samaradorligini aniqlash.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Integrativ yondashuv asosida bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirishning didaktik imkoniyatlari aniqlashtirilgan; ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirish modeli takomillashtirilgan; ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirish metodikasi takomillashtirilgan; ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirish samaradorligi aniqlashtirilgan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Ijodiy-metodik kompetentlikni rivojlantirish modeli takomillashtirilgan; ijodiy-metodik kompetentlikni rivojlantirish mazmuni yaratilgan; "Texnologiya ta'limi va uni oʻqitish metodikasi” nomli oʻquv qoʻllanma nashr qilingan.
Xulosalar: Tajriba-sinov yakunida tadqiqot ishining ijobiy koʻrsatkichlari Motivatsion-qadriyatli mezon boʻyicha 3- va 4-bosqich talabalarida oʻrtacha 14,3% samaradorlikka erishildi. Amaliy-faoliyatli mezon boʻyicha 3- va 4- bosqich talabalarida oʻrtacha 14,3% samaradorlikka erishildi. Refleksiv mezon boʻyicha 3-va 4- bosqich talabalarida oʻrtacha 13,6% samaradorlikka erishildi. Umuman olganda, tadqiqot talabalarining ijodiy-metodik kompetentligini rivojlantirishda integrativ yondashuvning samaradorligini tasdiqladi.