Yadro va zarralar fizikasi
Ushbu kitob yadro va elementar zarralar fizikasi sohasiga oid bo'lib, O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan va oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan. Kitobda yadro fizikasining asosiy tushunchalari, xususiyatlari, modellari va amaliyotga tatbiqlari batafsil yoritilgan. Shuningdek, radioaktivlik hodisasi, yemirilish turlari va yadro reaksiyalari hamda termoyadro sintezi kabi muhim mavzular chuqur o'rganilgan.
Asosiy mavzular
- Yadro tuzilishi va xususiyatlari: Yadroning asosiy xususiyatlari, o'lchami, zichligi va bog'lanish energiyasi kabi tushunchalar bayon etilgan. Nuklonlar, izotoplar, izobarlar, izotonlar va ko'zguli yadrolar haqida ma'lumot berilgan.
- Yadro kuchlari: Yadro kuchlarining tabiati, xususiyatlari va ta'sir mexanizmlari, izotopik spin, Pauli printsipi va yadro kuchlarining to'yinish xususiyati kabi masalalar ko'rilgan.
- Yadro modellari: Yadro tuzilishini tasvirlash uchun taklif etilgan turli modellar, jumladan, tomchi modeli, Fermi gaz modeli va qobiq modeli batafsil tahlil qilingan.
- Radioaktivlik hodisasi: Radioaktivlik, aktivlik, alfa yemirilish, beta yemirilish turlari va gamma nurlanish kabi hodisalar mohiyati ochib berilgan. Yemirilish qonunlari va o'rtacha yashash vaqti kabi tushunchalar bayon etilgan.
- Yadro fizikasining tajribaviy usullari: Yadro reaksiyalari, tezlatgichlar va detektorlar haqida umumiy ma'lumotlar berilgan. Yadro fizikasi eksperimentlarida qo'llaniladigan asosiy usullar va qurilmalar tavsiflangan.
- Yadroning bo'linish reaksiyalari: Atom yadrosining bo'linishi, zanjir reaksiyasi, yadro reaktorlari va ularning turlari, tez neytronlarda ishlaydigan reaktorlar haqida ma'lumot berilgan.
- Termoyadroviy sintez: Termoyadroviy sintezning mohiyati, hosil bo'lish shartlari, Quyosh va yulduzlarda yuz beradigan termoyadroviy reaksiyalar batafsil yoritilgan.
- Yadroviy nurlanishlarning moddalar bilan o'zaro ta'siri: Yadroviy nurlanishlarning ionizatsion energiya yo'qotishi, radiatsion nurlanish, Vavilov-Cherenkov nurlanishi kabi ta'sirlashuv turlari ko'rib chiqilgan.
- Gamma nurlarning muhitdan o'tishi: Gamma nurlarning muhit bilan ta'sirlashuvi, fotoeffekt, Kompton effekti va elektron-pozitron juftining hosil bo'lishi kabi jarayonlar batafsil tahlil qilingan.