Translation of the extract of the book “OVER A PRECIPICE” written by Shukurullo
Ushbu malakaviy ish O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan qo'llab-quvvatlangan bo'lib, o'zbek adibi Shukurullo asaridan olingan "Jarlikdan osha" kitobining ingliz tiliga tarjimasini o'rganadi. Ishda tarjima nazariyasi va leksikografiyasining dolzarb masalalari, jumladan, ehtimollik modal fe'llarining tarjimasi tahlil qilinadi. Tarjima jarayonidagi qiyinchiliklar, uslubiy xususiyatlar va lingvistik o'zgarishlar ko'rib chiqiladi. Asarning badiiy va madaniy ahamiyatini saqlab qolgan holda adekvat tarjimani amalga oshirish yo'llari izlanadi. Shuningdek, tarjima jarayonida ikki tilning o'ziga xos grammatik va leksik tuzilmalari o'rtasidagi farqlar ham hisobga olinadi.
Asosiy mavzular
- Ehtimollik modal fe'llari tarjimasi: Ingliz tilida ehtimollikni ifodalash uchun modal fe'llar (must, should, ought to, may, might, can, could) keng qo'llaniladi. O'zbek tilida esa bu kabi fe'llar yo'q, ehtimollik ma'nosi "balki", "nahotki", "ehtimol" kabi so'zlar bilan ifodalanadi. Tarjima jarayonida grammatik transformatsiya qo'llaniladi, ya'ni o'zbek tilidagi so'zlar ingliz tilidagi modal fe'llar bilan almashtiriladi.
- Grammatik substansiya: O'zbek tilidagi passiv konstruksiyalar ingliz tiliga aktiv konstruksiyalar bilan tarjima qilinadi. Masalan, "Meni otib o'ldirishlari mumkin" (passiv) - "They may shoot me" (aktiv). Bu grammatik substansiya hisoblanadi.
- Adekvat tarjima: Tarjima matn asl matnning ma'nosini to'liq va aniq ifodalashi kerak. Tarjimon ikki tilning madaniy va lingvistik xususiyatlarini hisobga olgan holda adekvat tarjimani amalga oshirishi zarur. Ba'zi hollarda so'zma-so'z tarjima qilish yetarli bo'lmaydi, ma'noni to'g'ri yetkazish uchun transformatsiyalar qo'llaniladi.
- Tarjima qiyinchiliklari: Tarjima jarayonida arxaik so'zlar, madaniy terminlar va uslubiy nozikliklar bilan bog'liq qiyinchiliklar yuzaga keladi. Tarjimon ikki tilni mukammal bilishi, shuningdek, o'zbek va ingliz xalqlarining urf-odatlari, madaniyati va tarixini yaxshi o'rganishi kerak.