Qattiq jismlarda diffuziya
Ushbu kitob qattiq jismlarda diffuziya hodisasini o'rganadi. Unda diffuziyaning kelib chiqish sabablari, atomlarning vakansiyaga siljish energiyasi va diffuziyani aktivlashtirish energiyasi kabi asosiy tushunchalar tahlil qilinadi. Shuningdek, kristall panjaradagi atomlarning harakati, vakansiyalarning roli va diffuziyaning turli usullari ko'rib chiqiladi. Kitobda diffuziya koeffitsienti, unga ta'sir etuvchi omillar va amaliy ahamiyati ham yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Qattiq jismlarda diffuziya: Qattiq jismlarda atomlarning tartibli joylashuvi buzilishi natijasida diffuziya sodir bo'ladi. Atomlar panjarada tebranadi va ba'zi hollarda o'z o'rnini tark etishi mumkin. Bu jarayon kristallarda nuqsonlar (Shottki va Frenkel) hosil qiladi va diffuziyaga olib keladi.
- Diffuziyaning vujudga kelishi: Diffuziya atomlarning issiqlik harakati natijasida yuzaga keladi. Yuqori haroratlarda atomlarning energiyasi oshadi va ular panjaradagi o'rinlarini tark etib, yangi o'rinlarni egallashi mumkin. Diffuziya tezligi haroratga bog'liq va gazlar va suyuqliklarga nisbatan sekinroq kechadi.
- Atomning vakansiyaga siljish energiyasi: Atomning vakansiyaga siljishi uchun ma'lum miqdorda energiya talab etiladi. Bu energiya atomning panjaradagi o'rnidan sakrashi uchun zarur bo'lgan energiyadir va u diffuziya koeffitsientiga ta'sir qiladi.
- Diffuziyani aktivlashtirish energiyasi: Diffuziyani aktivlashtirish energiyasi vakatsiya hosil bo'lish energiyasi va atomning vakatsiyaga siljish energiyasining yig'indisiga teng. Bu kattalik moddaning diffuzion xususiyatlarini tavsiflaydi.
- Diffuziya usullari: Atomlar panjarada qo'shni o'rinlarga almashishi, tugunlar orasida joylashishi yoki vakansiyalarga o'tishi orqali diffuziyalanishi mumkin. Vakansiyalar kristallardagi nuqsonlar bo'lib, atomlarning harakatiga yordam beradi.