Tasviriy san’atda kompozitsiya nazariyasining asosiy bosqichlari va uni o’qitish usullari
Ushbu kitob tasviriy san'atdagi kompozitsiya nazariyasining asosiy bosqichlari, uni o'qitish usullari va o'quv jarayonida kompozitsiya fanini o'rganishga oid ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Unda kompozitsiyaning mohiyati, tarixi, asosiy qonun-qoidalari, vositalari, mashhur rassomlarning kompozitsiya sohasidagi tajribalari va metodik tavsiyalar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Kompozitsiya asoslari: Kompozitsiyaning zarur unsurlari, uslubiy shartlari (soya-yorug', rang yechimi, chiziqlar, tus dog'lari), uzviylik, nisbat, perspektiva o'zgarishlari, ko'rish burchagi kabi tushunchalar bilan tanishish va ularning tasviriy san'at asaridagi ahamiyatini o'rganish.
- Kompozitsiyaning tuzilishi va turlari: Kompozitsiyaning G'arb va Sharq tasviriy san'ati maktablaridagi namunalari, realistik rang-tasvir, monumental asarlar kompozitsiyasi, amaliy san'at turlari, perspektivasiz kompozitsiya tuzilishi kabi turlarini o'rganish. Ijodkor fantaziyasini boyitadigan tabiat dunyosi, suv osti dunyosi, tasadifiy voqealardan tasavvur olish va kartina yechimida foydalanish.
- Kompozitsiyaning san'at turlaridagi o'rni: Kompozitsiyaning adabiyot, teatr, kino, musiqa, tasviriy va amaliy san'at, arxitektura kabi san'at turlaridagi ahamiyatini ko'rib chiqish. Kompozitsiyaning o'quv predmeti sifatidagi roli va o'rni.
- Kompozitsiya fanini o'qitish metodikasi: Kompozitsiya kursining talabalarni mustaqil ijodiy va pedagogik faoliyatida obrazli fikr yuritishidagi ahamiyati. Kompozitsiya fanining suhbat, ma'ruza va amaliy mashg'ulotlardan iboratligi. Kompozitsiyani o'qitishda asosiy qonun, qoidalar, usul va vositalarni amaliy mashg'ulotlar jarayonida o'rganish.
- Kompozitsiyaning tarixiy rivojlanishi: Tasviriy san'atda kompozitsiya qonun va qoidalarining insoniyat ibtidoiy taraqqiyot davridan boshlab shakllanishi, Qadimgi Sharq, Misr, Gretsiya va Uyg'onish davri san'atidagi kompozitsiya xususiyatlari. Leonardo da Vinchi, A. Dyurer, P. Rubenslarning kompozitsiyaga oid traktatlari. XIX-XX asrlarda kompozitsiya rivojlanishiga hissa qo'shgan rassomlar va oqimlar.