Gruntlar mеxanikasi

Ushbu to'plam yo'l qurilish fakultetining «Gruntlar mexanikasi» fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun qo'llanma bo'lib xizmat qiladi. Qo'llanmada gruntlarning fizik-mexanik hamda suvli xossalari yoritilgan. To'plamda gruntlarning granulometrik tarkibi, plastiklik chegaralari, solishtirma og'irligi, suv o'tkazuvchanligi va boshqa fizik xususiyatlarini aniqlash uslublari keltirilgan. Kitob talabalarga laboratoriya mashg'ulotlarida amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

Gruntlarning granulometrik tarkibi va uni aniqlash: Gruntning har xil kattalikdagi donachalardan tashkil topganligi va ularning miqdoriy nisbatlarini aniqlash usullari, elak usuli, granulometrik fraksiyalar, har xillik koeffitsienti va granulometrik egri chizig'i haqida ma'lumotlar berilgan.
Gilli gruntlarning granulometrik tarkibini dala (Rutkovskiy) usuli bilan aniqlash: Gilli gruntlarning tarkibini aniqlashda dala sharoitida qo'llaniladigan Rutkovskiy usuli, qumli zarrachalarni yuvish, gill zarrachalarni ko'pchish va chang zarrachalarini hisoblash kabi bosqichlar yoritilgan.
Gruntlarning tabiiy, gigroskopik namliklarini va solishtirma og'irligini aniqlash: Gruntning tabiiy namligi, gigroskopik namligi va solishtirma og'irligini laboratoriya sharoitida aniqlash usullari, tarozida tortish usuli, gigroskopik namlikni aniqlash tartibi va hisoblash formulalari keltirilgan.
Gruntning hajmiy og'irligini aniqlash: Gruntning hajmiy og'irligini aniqlash, tabiiy quruq qumli gruntlarning bo'sh holati uchun va zich holatidagi gruntning hajmiy og'irligini aniqlash usullari, shuningdek, buzilmagan va tabiiy namligi saqlangan gilli gruntlarning hajmiy og'irligini aniqlash tartibi va formulalari berilgan.
Gruntning plastiklik chegaralari va uni aniqlash: Gruntlarning plastiklik chegaralarini, oquvchanlik chegarasidagi namlikni, juvalash (egiluvchanlik) chegarasidagi namligini va yarim quruq holatidagi namligini aniqlash usullari, plastiklik sonini va konsistentsiyani aniqlash tartibi bayon etilgan.
Eng qulay bo'lgan namlikni (optimal namlik) hisoblash uslubi: Gruntning optimal namligini aniqlash usullari, namlik turlari (yetarli bo'lmagan, optimal, ortiqcha va xavfli namlik), optimal namlikni hisoblash usuli va laboratoriya usuli (SOYUZDORNII asbobida) bilan aniqlash tartibi yoritilgan.
Gruntning suv o'tkazuvchanlik koeffitsienti va uni aniqlash: Gruntning suv o'tkazuvchanlik koeffitsientini aniqlash, Kamenskiy trubkasida qumning suv o'tkazuvchanligini aniqlash, SPESGEO asbobida aniqlash usullari va hisoblash formulalari berilgan.
Gruntlarning kapillyar balandligini aniqlash: Gruntlarning kapillyar balandligini aniqlash, kapillyarlik xossasi, shisha trubka yordamida kapillyar balandlikni aniqlash tartibi yoritilgan.
A. M. Vasilev asbobida gilli gruntlarning ko'pchish xususiyatini aniqlash: Gruntlarning ko'pchish xususiyatini aniqlash, A.M. Vasilev asbobida ko'pchish kattaligini hisoblash formulasi keltirilgan.
Qumlarning tabiiy qiyalik burchagini aniqlash: Qumlarning tabiiy qiyalik burchagini quruq holda va suvda aniqlash usullari, D.N. Znamenskiy asbobi (UO) yordamida aniqlash tartibi bayon etilgan.
Gruntlarning surilishga qarshiligini aniqlash: Gruntlarning surilishiga qarshiligini aniqlash, gilli gruntlarning qarshilik kuchini aniqlash usullari va Maslov-Lure asbobida surilishga qarshilikni o'lchash tartibi yoritilgan.
Bog'lanmagan gruntlarning qarshilik kuchini aniqlash: Bog'lanmagan gruntlarning qarshilik kuchini aniqlash, ichki ishqalanish kuchiga bog'liqligi, Kulon formulasi, qarshilik kuchini aniqlash asbobida o'lchash tartibi bayon etilgan.
Gruntlarning mustahkamlik kattaliklarini hisoblash uslubi: Mustahkamlik kattaliklarini hisoblash, ichki ishqalanish burchagi va tutashuvchanlik kuchini hisoblash formulalari keltirilgan.
Kompression asbobida gruntlarning siqilishini aniqlash: Kompression asbobida gruntlarning siqilishini aniqlash, yuk ostida gruntning siqilishini o'lchash, g'ovaklik koeffitsientining o'zgarishini aniqlash va kompression egri chizig'ini tuzish uslubi bayon etilgan.
Konsolidatsiya egri chizig'ini tuzish: Konsolidatsiya egri chizig'ini tuzish, vaqt davomida gruntning zichlashishini aniqlash, indikator ko'rsatkichlari asosida umumiy siqilish miqdorini hisoblash, konsolidatsiya kattaligini aniqlash tartibi keltirilgan.
Deformatsiya modulini aniqlash: Gruntlarning deformatsiya modulini aniqlash, richagli press yordamida grunt namunasiga kuch qo'yish, siqilishni indikator orqali kuzatish, nisbiy deformatsiyaning kuch bo'yicha o'zgarish chizmasini tuzish uslubi bayon etilgan.
Inshoot zaminidagi gruntlarning to'la cho'kishini aniqlash: Inshoot zaminidagi gruntlarning to'la cho'kishini aniqlash, cho'kishni hisoblash formulalari, ikki o'lchovli va uch o'lchovli masalalarda cho'kishni aniqlash usullari, Puasson koeffitsienti va o'tish koeffitsienti haqida ma'lumotlar berilgan.