Abu Nasr Forobiyning “Fozil odamlar shahri ” asarida ma'naviy-axloqiy qarashlar

«Fozil odamlar shahri» – Sharq mutafakkiri Abu Nasr Farobiyning mashhur asari boʻlib, unda ideal jamiyat tuzilishi, boshqaruv tamoyillari, axloqiy meʼyorlar va inson kamolotiga erishish yoʻllari haqida falsafiy qarashlari bayon etilgan. Asar, davlatshunoslik, siyosat, etika va pedagogika sohalariga oid qimmatli ma’lumotlarni oʻz ichiga olgan.

Asosiy mavzular

Ideal davlat tuzilishi: Farobiy ideal davlatni, «fozil shahar» deb ataydi. Uning fikricha, bunday davlat adolat, bilim va axloqiy kamolot tamoyillariga asoslangan boʻlishi kerak. Fozil shahar aholisi oʻzaro hamkorlik va birdamlikda yashab, umumiy maqsad sari intiladi.
Boshqaruv tamoyillari: Asarda davlatni boshqarishning turli shakllari, hukmdorlarga qoʻyiladigan talablar, davlat aʼzolarining vazifalari va jamiyat boshqaruvida ilm-fanning roli kabi masalalar yoritilgan. Farobiy hukmdorlarning donoligi, adolatliligi va maʼrifatliligi jamiyat ravnaqi uchun muhimligini ta’kidlaydi.
Axloqiy meʼyorlar: Farobiy axloqiy meʼyorlarga katta eʼtibor qaratadi. Uning fikricha, insonlar oʻzaro hurmat, mehr-oqibat, saxovat va adolat kabi fazilatlar asosida munosabatda boʻlishlari zarur. Jamiyatda axloqiy buzuqlik, manfaatchilik va adolatsizlik illatlariga qarshi kurashish lozim.
Inson kamoloti: Mutafakkir insonning jismoniy va maʼnaviy kamolotiga erishish yoʻllarini koʻrsatib beradi. Inson bilim olish, kasb-hunar oʻrganish, axloqiy fazilatlarni rivojlantirish va jamiyatga foyda keltirish orqali komillikka erishadi.
Ilm-fanning roli: Farobiy ideal jamiyatda ilm-fanning oʻrniga alohida urgʻu beradi. Uning fikricha, jamiyatni boshqarishda va ijtimoiy muammolarni hal etishda bilimli va maʼrifatli insonlar muhim rol oʻynaydi. Ilm-fan taraqqiyoti jamiyat ravnaqining asosiy omilidir.