Biokimyo

Ushbu kitob biokimyo faniga bag'ishlangan bo'lib, unda tirik organizmlarning kimyoviy tarkibi, ularda kechadigan hayotiy jarayonlar va shu jarayonlarni tashkil etuvchi kimyoviy reaksiyalar haqida ma'lumot berilgan. Kitob oliy o'quv yurtlari talabalari va professor-o'qituvchilari uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

• Kirish. Biokimyo fani va uning vazifalari: Biokimyoning qisqacha tarixi, rivojlanish bosqichlari va asosiy vazifalari bayon etilgan. Fanning biologiya va kimyo fanlari bilan aloqadorligi ko'rsatilgan.
• Oqsil moddalar. Hayot jarayonlarida oqsillarning ahamiyati: Oqsillar, ularning tuzilishi, klassifikasiyasi, biologik funktsiyalari va ahamiyati haqida ma'lumotlar berilgan. Aminokislotalar, ularning turlari va xossalari ko'rib chiqilgan. Oqsillarni ajratib olish usullari yoritilgan.
• Oqsil strukturalari va xossalari: Oqsil molekulalarining birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to'rtlamchi strukturalari, izoelektrik nuqtasi, denaturatsiya va renaturatsiya kabi xususiyatlari tahlil qilingan.
• Murakkab oqsillar: Murakkab oqsillarning turlari (nukleoproteidlar, fosfoproteidlar, lipoproteidlar, glikoproteidlar, xromoproteidlar) va ularning tuzilishi, xossalari ko'rib chiqilgan. Nuklein kislotalar va ularning tarkibi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
• Oqsillarning biosintezi. Oqsillar biosintezida nuklein kislotalarning ahamiyati: Oqsil biosintezi jarayoni, uning bosqichlari, transkripsiya, translatsiya, ribosomalar va ularning roli, genetik kod va uning xususiyatlari haqida ma'lumotlar berilgan.
• Uglevodlar. Uglevodlarning sinflanishi. Tabiatda keng tarqalgan pentoza va geksozalarning xossalari: Uglevodlar, ularning klassifikasiyasi (monosaxaridlar, oligosaxaridlar, polisaxaridlar), monosaxaridlarning izomerlari, oksidlanish mahsulotlari, pentozalar va geksozalar haqida ma'lumot berilgan.
• Oligosaxaridlar. Ikki va uch qandlar. Oligosaxaridlarni gidrolizlaydigan fermentlar. Glikozidlar va oshlovchi moddalar: Oligosaxaridlar (disaxaridlar, trisaxaridlar), ularning tuzilishi va xossalari. Saxaroza, laktoza, maltoza, tsellobioza kabi asosiy vakillari ko'rib chiqilgan.
• Yuqori tartibli polisaxaridlar. Kraxmal va glikogen. Amilazalar. Tabiatda keng tarqalgan amilazalar va ayrimlarining xossalari: Polisaxaridlar (kraxmal, glikogen, kletchatka), ularning tuzilishi, xossalari va ahamiyati. Amilazalar va ularning ta'siri ko'rib chiqilgan.
• O`simliklarda organik moddalarning hosil bo`lishi. Er sharoitida organik moddalarni asosiy manbai: Fotosintez jarayoni, uning bosqichlari (yorug'lik fazasi va qorong'ulik fazasi), Kalvin sxemasi, xlorofill va uning roli haqida ma'lumotlar berilgan.
• Fermentlar va vitaminlar. Fermentli reaktsiyalar mexanizmi: Fermentlar (enzimlar), ularning tuzilishi, klassifikasiyasi, katalitik xususiyatlari. Vitaminlar va ularning modda almashinuvidagi o'rni.
• Fermentlarning sinflanishi. Kofermentlar. Fermentlarning kimyoviy xossalari: Fermentlarning asosiy sinflari, kofermentlar va ularning roli, fermentlarning kimyoviy xossalari haqida ma'lumotlar berilgan.
• Vitaminlarning modda almashinish jarayonidagi o`rni. Hayvon va odam oziqasidagi vitaminlarning ahamiyati: Vitaminlar, ularning klassifikasiyasi (yog'da eriydigan va suvda eriydigan vitaminlar), vitaminlarning modda almashinuvidagi o'rni, avitaminoz holatlar haqida ma'lumotlar berilgan.
• Mavzu: Lipidlar. Lipidlarning turlari. Lipidlar. Yog`larning biosintezi. Organizmda o`zgarishi: Lipidlar, ularning klassifikasiyasi (oddiy lipidlar, murakkab lipidlar), yog' kislotalar va ularning turlari, yog'larning biosintezi va organizmda o'zgarishi haqida ma'lumotlar berilgan.