Muxandislik geodeziyasi

Ushbu kitob "Muxandislik geodeziyasi" fani boʻyicha ma'ruzalar matni boʻlib, oliy taʼlim muassasalarida qurilish sohasida tahsil olayotgan talabalar uchun moʻljallangan. Kitob geodeziya fanining asoslari, oʻlchash usullari, xatoliklar nazariyasi, kartografiya, nivelirlash va boshqa amaliy geodezik ishlarni oʻz ichiga oladi. Unda nazariy maʼlumotlar bilan birga amaliy masalalarni yechish usullari ham koʻrsatilgan.

Asosiy mavzular

Geodeziya faniga kirish va umumiy ma'lumotlar: Geodeziya fanining vazifalari, tarmoqlari, Oʻzbekistonda geodeziyaning rivojlanishi va ahamiyati, Yerning shakli va oʻlchamlari haqida ma'lumotlar berilgan.
Koordinatalar sistemasi: Geografik koordinatalar, Gauss-Kryuger koordinatalari, toʻgʻri burchakli va qutbiy koordinatalar sistemalari, geodezik masalalarni yechish usullari ko'rib chiqilgan.
Orientirlash. Orientirlash burchaklari.: Orientirlash usullari, azimut, direksion burchak va rumb tushunchalari, meridianlar yaqinlashuvi haqida ma'lumotlar berilgan.
Topografik karta va planlar: Karta va planlar, ularning farqlari, kartalarning klassifikatsiyasi, masshtablari, matematik va geografik elementlari, nomenklaturasi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Topografik kartani oʻrganish va topografik shartli belgilar: Topografik kartada joy tafsilotlarini tasvirlash usullari, shartli belgilarning guruhlari, masshtabli va masshtabsiz belgilar haqida ma'lumotlar berilgan.
Oʻlchash xatosi haqida tushuncha: Oʻlchash turlari, xatoliklar klassifikatsiyasi, oʻrtacha kvadratik xato, chekli va nisbiy xatolar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Geodezik tayanch shoxobchalari: Geodezik tayanch punktlari, ularning turlari, barpo etish usullari (triangulyatsiya, trilateratsiya, poligonometriya) haqida ma'lumotlar berilgan.
Teodolit yoʻlini oʻtkazish: Teodolit yoʻlini oʻtkazish bosqichlari, rekognossirovka, loyiha tuzish, joyda belgilash, oʻlchash ishlari, xatoliklarni hisoblash va koordinatalarni aniqlash usullari ko'rib chiqilgan.
Joyda geodezik oʻlchashlar: Joyda gorizontal va vertikal burchaklarni oʻlchash usullari, teodolitning tuzilishi, tekshirish va sozlash tartibi bayon etilgan.
Joyda nuqta balandligini oʻlchash (nivelirlash): Nivelirlash usullari, geometrik nivelirlash, uslublari (oldinga, oʻrtadan, oddiy, murakkab), nivelirlash turlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Topografik plan olish usullari: Teodolit s'yomkasi, aylanma usul, perpendikulyar usul, kestirma usuli, kombinatsiyalangan usul, taxeometrik s'yomka haqida ma'lumotlar berilgan.
Joyni vertikal planirovka qilish uchun yuzani nivelirlash: Kvadratlar usuli, ko'ndalang chiziqlar usuli, yuzani nivelirlash tartiblari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Vertikal planirovka qilishda geodezik hisoblashlar: Gorizontal maydonchalar, qiyaliklar, yer qazish ishlarining hajmini aniqlash, masshtablar, matematika elementlari, elementlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Joyda masofa oʻlchash: Masofa oʻlchash asboblari, dalnomerlar, ipli dalnomer, elektron dalnomerlar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Qurilishda geodezik xizmat koʻrsatishni tashkil qilish: Qurilishda geodezik xizmat toʻgʻrisida umumiy tushuncha, loyihaviy ishlar, loyihani joyga ko'chirish, oʻlchash usullari, tartibi haqida.
Qurilishda Muxandis-geodezik ishlarni tashkilqilish va qoʻrilishini hozirgi zamon shakllari: Muxandislik inshootlarini qurishda bajariladigan geodezik ishlar bosqichlari, geodezik izlanishlar haqida ma'lumotlar berilgan.
Muxandislik inshootlarini loyihalashda bajariladigan geodezik ishlar: Inshoot nuqtalarini koordinatalarini aniqlash usullari, inshoot oʻqi, loyihalash elementlari qiymatlarini aniqlash usullari, toʻrlarini loyihalash, usullari ko'rib chiqilgan.
Menzula s'yomkasi: Menzula s'yomkasining mohiyati, asboblari, ishlash tartibi ko'rib chiqilgan.
yoʻl qidiruv ishlari: yoʻllarning klassifikatsiyasi, loyihalashning texnik shartlari, texnologik sxemasi haqida tushunchalar keltirilgan.
yo'l ko ʻtarmasini rejalash: Ko'ndalang profil, to'kilmalarda boʻylama profillar, yuzalar, trassa yo’llari haqida ma’lumotlar berilgan.
Avtomobil yoʻllaridagi virajlar: Viraj elementlari, loyihalash, turlari ko'rib chiqilgan.
Avtomobil yo'llaridagi tutashma va kesishmalarni rejalash.: Yo'llarni tutashtirish va kesishish, usullari, formulalari keltirilgan.
Serpantinalar: Serpantinalarning asosiy elementlari, simmetrik va nosimmetrik serpantinalar haqida ma'lumotlar berilgan.