Premchandning “fidoyi” romani tarjimasida muqobilsiz leksikaning aks etishi
Ahmedova Lolaning "Premchandning "Fidoyi" romani tarjimasida muqobilsiz leksikaning aks etishi" nomli maqolasi hind adibi Premchand romanini o'zbek tiliga tarjima qilishdagi muammolarni o'rganadi. Maqolada tarjimada muqobilsiz leksika (o'zbek tilida ekvivalenti bo'lmagan so'zlar) va milliy koloritni qayta yaratish masalalari ko'rib chiqiladi. Muallif diniy terminlar, ijtimoiy tabaqalanish, milliy taomlar, liboslar va boshqa madaniy unsurlarning tarjimasida yuzaga keladigan qiyinchiliklarni misollar bilan tahlil qiladi va ularni hal etish yo'llarini ko'rsatadi.
Asosiy mavzular
- Muqobilsiz leksika va tarjima muammolari: Maqolada muqobilsiz leksikaning tarjimasi bilan bog'liq qiyinchiliklar, xususan diniy so'zlar, urf-odatlar, milliy taomlar va liboslar kabi madaniy o'ziga xosliklarni saqlab qolish muammolari tahlil qilinadi.
- Diniy leksikaning tarjimasi: Maqolada hinduizm diniga oid so'zlarni tarjima qilishda duch kelinadigan qiyinchiliklar, masalan "mandir", "tilak" kabi so'zlarning o'zbek tilida to'g'ri ekvivalentini topish masalalari ko'rib chiqiladi.
- Ijtimoiy leksikaning tarjimasi: Maqolada kasta tushunchasi bilan bog'liq so'zlarni tarjima qilishda duch kelinadigan qiyinchiliklar, masalan "thakur", "ahir" kabi so'zlarning ma'nosini aniq etib berish masalalari tahlil qilinadi.
- Madaniy leksikaning tarjimasi: Maqolada milliy taomlar va liboslar nomlarini tarjima qilishda duch kelinadigan qiyinchiliklar, masalan "ochar", "pon", "achkan", "dho'tiy" kabi so'zlarning o'zbek tilida to'g'ri ekvivalentini topish masalalari ko'rib chiqiladi.
- Tarjima usullari: Maqolada tarjimonning muqobilsiz leksikani tarjima qilishda qo'llaydigan usullari (ekvivalentini berish, transliteratsiya, izoh berish) tahlil qilinadi. Bu usullar tarjimonning mahorati va madaniy sezgirligi bilan bog'liq ekanligi ta'kidlanadi.