Tuzlar. Tuzlarning guruhlanishi: o’rta, asosli, nordon, qo`sh aralash va kompleks tuzlar
Ushbu kitob noorganik kimyo faniga oid boʻlib, unda tuzlar, ularning sinflanishi, nomenklaturasi, olinish usullari va xossalari batafsil yoritilgan. Kitob talabalarga moʻljallangan boʻlib, ularga tuzlar haqida toʻliq maʼlumot berish va amaliy koʻnikmalarini rivojlantirishga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Tuzlar haqida qisqacha ma'lumot: Tuzlarning ta'rifi, umumiy formulasi, hosil bo'lish usullari (kislota va asoslarning neytrallanish reaksiyasi), ahamiyati (tibbiyotda, qishloq xo'jaligida va boshqa sohalarda).
- O'rta (normal) tuzlar: Ta'rifi, nomenklaturasi (metall nomi + kislota qoldig'i nomi, metallning valentligi ko'rsatilishi), olinish usullari (metallarning metallmaslar bilan ta'siri, nordon tuzlar ishqorlar bilan reaksiyaga kirishuvi, metallarning kislotalar bilan ta'siri va boshqalar), xossalari (fizik va kimyoviy).
- Nordon tuzlar: Ta'rifi (kislota molekulasidagi vodorod atomlarining qisman almashinishi), nomenklaturasi (metall nomi + “gidro” yoki “digidro” so'zi + kislota qoldig'i nomi), olinish usullari (kislotalarga kam miqdorda ishqor qo'shish, tuzlarga oz miqdorda kislota qo'shish va boshqalar), xossalari (ishqorlar va kislotalar bilan reaksiyaga kirishish, qizdirilganda parchalanish va boshqalar).
- Asosli tuzlar: Ta'rifi (tarkibida metall atomi, gidroksid guruhi va kislota qoldig'i saqlanishi), nomenklaturasi (metall nomi + “gidrokso” so'zi + kislota nomi), olinish usullari (o'rta tuzlarga ishqor ta'sir ettirish, normal tuzlarning gidrolizi va boshqalar), xossalari (suvda yomon erishi, kislotalar bilan reaksiyaga kirishish va boshqalar).
- Qo'sh tuzlar: Ta'rifi (kislota molekulasidagi vodorod atomlarining har xil metallar bilan almashinishi), nomenklaturasi (metallarning nomlari + kislota qoldig'i nomi), olinish usullari (ayrim tuzlarning o'zaro birikishi, ko'p asosli kislotalarga ikki xil asos ta'sir ettirish va boshqalar).
- Kompleks tuzlar: Ta'rifi (kompleks ion saqlagan murakkab moddalar), nomenklaturasi (tarixiy nomlar, sistematik nomlar), tuzilish nazariyasi (markaziy ion, ligandlar, koordinatsion son), xossalari (qizdirilganda parchalanish, eritmada ionlarga ajralish).
- Tuzlar uchun umumiy bo'lgan xossalar: Olinish usullari (metallarning metallmaslar bilan, metallarning kislotalar bilan ta'siri, asosli oksidlarning kislotali oksidlar bilan ta'siri va boshqalar), fizik xossalar (eruvchanlik), kimyoviy xossalar (qizdirilganda parchalanish, ishqorlar va kislotalar bilan reaksiyaga kirishish, metallmaslar bilan reaksiyaga kirishish va boshqalar).