Hozirgi o’zbek adabiy tili

Ushbu kitob "Hozirgi o'zbek adabiy tili" fanining morfemika bo'limini o'rganishga mo'ljallangan ma'ruza matnlari to'plamidir. Unda til sathlari, morfemikaning o'rni, so'z strukturasi, morfemalar tasnifi, so'z yasalishi usullari va so'z turkumlarida so'z yasalishi kabi mavzular yoritilgan. Kitob filologiya fakultetining kunduzgi bo'lim II bosqich talabalari uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

Morfemik sathning til sathlari orasidagi o'rni: Lingvistik sath tushunchasi, til sathlari o'rtasidagi munosabatlar, paradigmatik va sintagmatik munosabatlar, pog'onaviy munosabat, morfemik sathning til sathlari o'rtasidagi o'rni.
So'z strukturasi. Morfema va morfema haqidagi nazariyalar: Tilshunoslikda so'z talqini, so'zning morfem strukturasi, morfema tushunchasi, morfema haqidagi nazariyalar.
Morfemalar tasnifi: Morfemalarni tasniflash muammolari, yetakchi morfemalar, ko'makchi morfemalar, oraliq morfemalar, morfemalarning shakliy va mazmuniy xususiyatlari.
Ko'makchi morfemalar tasnifi: Ko'makchi morfemalarning asosiy belgilari, derivatsion morfemalar, relyatsion morfemalar, sintaktik shakl yasovchi morfemalar, lug'aviy shakl yasovchi morfemalar.
So'z yasalish strukturasi: So'z yasalishi, o'zbek tilida so'z yasalish strukturasi, so'z yasalish asosi, so'z yasovchi vosita, o'zbek tilida so'z yasash bilan bog'liq ilmiy qarashlar.
O'zbek tilida so'z yasash usullari. Affiksatsiya: O'zbek tilida so'z yasash usullari, so'z yasashning affiksatsiya usuli haqida, affiksatsiya va so'zning sintetik shakli, so'z yasovchi affikslarning xarakterli jihatlari.
Kompozitsiya usuli bilan so'z yasalishi: O'zbek tilida so'z yasash usullari, so'z yasashning kompozitsiya usuli haqida, kompozitsiya va so'zning analitik shakli, qo'shma so'zlarning hosil bo'lish xususiyatlari.
So'z turkumlarida so'z yasalishi. Ot yasalishi: So'z turkumlarining yasalish xususiyatlari, yasalish xususiyatiga ega bo'lgan so'z turkumlari, ot yasalishi, affiksatsiya usuli bilan ot yasalishi, kompozitsiya usuli bilan ot yasalishi.
Fe'l yasalishi: Fe'l turkumining yasalish tizimi, affiksatsiya usuli bilan fe'l yasalishi, kompozitsiya usuli bilan fe'l yasalishi, kamunum va serunum fe'l yasovchilar.
Sifat va ravish yasalishi: O'zbek tilida sifat yasalishi, sifat yasashning affiksatsiya usuli haqida, sifat yasashning kompozitsiya usuli haqida, ravish yasalishi haqidagi ilmiy qarashlar, ravish yasashning affiksatsiya usuli haqida, ravish yasashning kompozitsiya usuli haqida.