Nofilologik institut talabalari uchun ingliz tili grammatikasidan

Ushbu uslubiy qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan Toshkent Arxitektura Qurilish Instituti "O'zbek va Xorijiy Tillar" kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Qo'llanma Nofilologik institut talabalari uchun ingliz tilidan grammatikasidan uslubiy qo'llanma sifatida tayyorlangan. Qo'llanma 25 ta darsdan iborat bo'lib, har bir dars tekst, Grammatik qoidalar va ularga doir mashqlarni o'z ichiga oladi. Qo'llanma O'zbek tilida o'qitiladigan guruhlarda ingliz tilida ma'lum boshlang'ich ma'lumoti bo'lgan talabalar uchun mo'ljallangan. Qo'llanma maqsadi til o'rganishdagi ko'nikmalarni, ya'ni o'qish, gapirish, yozish hamda grammatik bilimlarni rivojlantirishdan iborat.

Asosiy mavzular

Olmosh va uning turlari: Bu mavzu olmoshning ta'rifi, turlari (kishilik, egalik, o'zlik, ko'rsatish, birgalik, so'roq, nisbiy, bog'lovchi, gumon, belgilash, bo'lishsizlik) va ularning ingliz tilidagi shakllari haqida ma'lumot beradi. Jumladan, kishilik olmoshlarining bosh va ob'ektiv kelishik shakllari, egalik olmoshlarining bog'liq va mustaqil shakllari batafsil yoritilgan.
Article. (Artikl): Bu mavzu ingliz tilida mavjud bo'lgan artikllar (noaniq 'a', 'an' va aniq 'the') haqida ma'lumot beradi. Har bir artiklning qo'llanilish o'rinlari va qoidalari misollar bilan tushuntirilgan.
“To be” fe'li hozirgi zamonda: Bu mavzu 'to be' fe'lining hozirgi zamondagi shaxslarga ko'ra o'zgarishini (am, is, are), so'roq va inkor shakllarini o'rganishga qaratilgan. Shuningdek, 'to be' fe'liga oid iboralar ham keltirilgan.
“To have” fe'li hozirgi zamonda: Ushbu mavzu 'to have' fe'lining hozirgi zamondagi shaxslarga ko'ra o'zgarishini (have, has), so'roq va inkor shakllarini va birikmalarda qo'llanilishini misollar bilan tushuntiradi.
Ingliz tilidagi darak gaplarda so'z tartibi: Mavzu ingliz tilidagi darak gaplarda so'z tartibining qat'iyligi va uning grammatik tuzilishini (ega-kesim-to'ldiruvchi) tushuntiradi. O'zbek tilidagi erkin so'z tartibi bilan qiyoslaydi.
Otlarda kelishik kategoriyasi: Bu mavzu otlarda kelishik kategoriyasining mavjudligini, ya'ni bosh kelishik va qaratqich kelishik (possessive case) haqida ma'lumot beradi. Qaratqich kelishigining 's qo'shimchasi va 'of' predlogi bilan hosil bo'lishi tushuntirilgan.
Sanoq sonlar va ularning yasalishi: Mavzu sanoq va tartib sonlarning ingliz tilida yasalish qoidalarini, ularning yozilishi va talaffuzini, shuningdek, vaqtni ifodalashda ishlatiladigan sonlarni o'rganadi.
So'roq gaplar: Mavzu so'roq gaplarning turlarini (umumiy, maxsus, alternativ, ajratilgan) va ularning tuzilishini, grammatik xususiyatlarini tushuntiradi. Har bir tur uchun misollar keltirilgan.
Sifatdosh I. Hozirgi zamon davom fe'li: Mavzu sifatdosh I (Present Participle) ning hosil bo'lishi va hozirgi zamon davom fe'lining (Present Continuous Tense) tuzilishi, qo'llanilishi va shakllari haqida ma'lumot beradi.
O'tgan noaniq zamon: Ushbu mavzu o'tgan zamonning to'g'ri va noto'g'ri fe'llar, ularning o'tgan zamon shakllarini hosil qilish qoidalarini va o'tgan noaniq zamonning (Past Simple) gaplarda qo'llanilishini tushuntiradi.
Kelasi noaniq zamon: Mavzu kelasi noaniq zamon (Future Simple Tense) ning "will" yordamchi fe'li bilan hosil bo'lishini, uning qo'llanilishini va "to be" hamda "to have" fe'llari bilan kelishini o'rganadi.
Sifat va sifat darajalari: Mavzu sifatlarning turlarini (oddiy, qiyosiy, orttirma) va ularning hosil bo'lish qoidalarini, shuningdek, sifatlarning taqqoslash darajalarini o'rganadi.
Ko'rsatish olmoshlari: Bu mavzu ko'rsatish olmoshlarining (this, that, these, those) qo'llanilishini, ularning o'zbek tiliga tarjimasini va gapdagi vazifalarini tushuntiradi.
O'zlik olmoshlari: Mavzu o'zlik olmoshlarining (myself, yourself, himself va hokazo) hosil bo'lishini va gapda qo'llanilishini o'rganadi.
Gumon olmoshlari: Ushbu mavzu gumon olmoshlarining (some, any, somebody, anything, nobody, nothing va hokazo) turlarini va ularning qo'llanilish qoidalarini tushuntiradi.