Leksik uslubiyatni hosil qiluvchi vositalar haqida (boshlang`ich sinf “O`qish kitobi”dagi matnlar asosida)
Ushbu kitob o'zbek tilshunosligida leksik uslubiyat masalalarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda boshlang'ich sinf o'quvchilari uchun mo'ljallangan "O'qish kitobi"dagi matnlar asosida leksik uslubiyatni hosil qiluvchi vositalar tahlil qilinadi. Kitobda o'zbek tilining leksik boyligi, so'zlarning ma'no xususiyatlari, ularning uslubiy imkoniyatlari va nutqda qo'llanilishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, turli stilistik figuralar, trop turlari va ularning badiiy nutqdagi roli yoritiladi.
Asosiy mavzular
- Omonimlar: Shakli bir xil, ma'nolari har xil bo'lgan so'zlar. Omonimlarning uslubiy xususiyatlari, she'riyatda qo'llanilishi va ma'no yaratish imkoniyatlari ko'rib chiqiladi.
- Sinonimlar: Ma'nolari yaqin, shakllari har xil bo'lgan so'zlar. Sinonimlarning hissiy-ta'siriy bo'yoqlari, stilistik vazifalari va nutqda takrorlanishni oldini olishdagi ahamiyati yoritiladi.
- Antonimlar: Ma'nolari qarama-qarshi bo'lgan so'zlar. Antonimlarning nutqqa ta'sirchanlik berishdagi roli, antiteza usulida qo'llanilishi va badiiy tasvir vositasi sifatidagi imkoniyatlari ko'rsatiladi.
- Paronimlar: Talaffuzi o'xshash, ma'nolari har xil bo'lgan so'zlar. Paronimlarning nutqda noaniqlik keltirib chiqarishi va uslubiy xatolarga sabab bo'lishi mumkinligi haqida ma'lumot beriladi.
- Qo'llanish doirasi chegaralangan so'zlar: Atamalar, shevalar, eskirgan va yangi so'zlar. Bu so'zlarning nutqda qo'llanilish xususiyatlari, uslubiy imkoniyatlari va badiiy asarlarda tasviriy vosita sifatida ishlatilishi tahlil qilinadi.
- Hissiy-ta'siriy bo'yoqdor so'zlar: Ijobiy va salbiy baho ifodalovchi so'zlar. Bu so'zlarning nutqqa ta'sirchanlik berishdagi roli, ifoda kuchini oshirishdagi ahamiyati va uslubiy xususiyatlari ko'rsatiladi.