Zol-gel texnologiyasi asosida «smart» nanogibrid materiallar tayyorlash
Ushbu maqolada zol-gel texnologiyasidan foydalanib "smart" nanogibrid materiallar tayyorlash jarayoni, usullari va optimal sharoitlari, olingan materiallarning molekulyar masshtabda tahlili, xossalarining kelib chiqishi va kelajakda materiallar kimyosida muhim ahamiyati haqida ma'lumot berilgan. Maqolada gidroliz, kondensatsiya va polimerlanish kabi asosiy reaksiyalar, ularga ta'sir etuvchi omillar (pH, R nisbati, katalizator, harorat va boshqalar) va ularning natijasida hosil bo'lgan materiallarning ichki tuzilishi hamda xossalari ko'rib chiqilgan. Tadqiqotda tertaetoksisilan (TEOS)dan foydalanilgan hamda kislotali va ishqoriy katalizatorlar bilan tajribalar o'tkazilgan.
Asosiy mavzular
- Zol-gel texnologiyasi va uning qo'llanilishi: Zol-gel texnologiyasi anorganik alkoksidlarning suyuq fazadan qattiq gel-fazaga o'tish jarayonini o'z ichiga oladi. Bu usul orqali shishalar, optik tolalar, qoplamalar, kukunlar va multifunksional materiallar tayyorlanadi. Jarayon organik va anorganik molekulalarni biriktirish imkonini beradi.
- Zol-gel jarayonining kimyoviy asoslari: Zol-gel jarayoni metall alkoksidlarning gidrolizidan boshlanib, kondensatsiya va polimerlanish bilan davom etadi. Gidroliz reaksiyasida alkoksid guruhi OH guruhiga almashinadi, kondensatsiya reaksiyasida esa silanol guruhlari o'zaro bog'lanib siloksan bog'larini hosil qiladi.
- Tajribaviy qism va natijalar: Tajribada TEOSdan foydalanilib, kislotali (HCl) va ishqoriy (NH4OH) katalizatorlar yordamida zol-gel eritmalari tayyorlandi. Suv va alkoksid nisbati (R) va pHning qatlam qalinligi va tuzilishiga ta'siri o'rganildi. Katta R qiymati va past pH qalinroq qatlam hosil bo'lishiga olib kelishi aniqlandi.
- Xulosalar: Zol-gel usuli bilan tayyorlangan silikar prekursorli materiallar mol nisbatlari bilan belgilanadi. Anorganik va organik-anorganik gibrid alkoksidlardan foydalanish materiallarning fizik-kimyoviy xossalarini yaxshilaydi. Tadqiqotda turli omillarning ta'siri o'rganilgan va tegishli xulosalar chiqarilgan.