Kartoshka turli navlarida kolorado qo’ng’izining tuxum qo’yish dinamikasi va yashovchanligi
Ushbu tadqiqot O'zbekistonda keng tarqalgan "Leptino tarsade cemlineata" (kolorado qo'ng'izi) zararkunandasining "Fayzli Yer-XSh" fermer xo'jaliklarida kartoshkaning Red Skarlet, Hamkor 1150, Sante va Quvonch -1656 M navlariga tuxum qo'yish dinamikasi va shu navlarning zararkunandaga chidamliligi hamda yashovchanligini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, kolorado qo'ng'izi navlarni o'ziga jalb qilish bo'yicha sezilarli farq qiladi, eng yuqori jalb qilish Hamkor 1150 navida, eng past jalb qilish esa Sante navida kuzatilgan. Yashovchanlik bo'yicha esa Quvonch -1656 M navi eng yuqori, Sante navi esa eng past ko'rsatkichni namoyon etgan. Kimyoviy vositalarning salbiy ta'sirini kamaytirish maqsadida ushbu zararkunandaga qarshi uyg'unlashgan kurash tizimini ishlab chiqish muhimligi ta'kidlanadi.
Asosiy mavzular
- Kolorado qo'ng'izining kartoshka navlariga tuxum qo'yish dinamikasi: Tadqiqotda kartoshkaning turli navlariga kolorado qo'ng'izining tuxum qo'yish dinamikasi o'rganilgan. Natijalar shuni ko'rsatadiki, Hamkor 1150 navi kolorado qo'ng'izini o'ziga eng ko'p jalb qiladi, tuxum qo'yish davrida ushbu navda tuxumlar soni boshqa navlarga nisbatan yuqori bo'lgan. Sante navi esa eng kam jalb qilish xususiyatiga ega bo'lib, unda tuxumlar soni kamroq bo'lgan. Red skarlet va Quvonch -1656 M navlari oraliq holatni egallagan.
- Kartoshka navlarining kolorado qo'ng'izi yashovchanligini o'rganish: Tadqiqotda turli kartoshka navlarining kolorado qo'ng'izi tuxumlarining lichinka, g'umbak va uchib chiqqan qo'ng'izlar yashovchanligi tahlil qilingan. Eng yuqori yashovchanlik Quvonch -1656 M navida (26,9%), Hamkor 1150 navida esa 26,4% kuzatilgan. Eng past yashovchanlik Sante navida (23,2%) qayd etilgan. Bu natijalar Sante navining zararkunandaga nisbatan chidamli ekanligini ko'rsatadi.
- Zararkunandaga qarshi kurash usullari: Kimyoviy vositalarning keng qo'llanilishi agrosenozlardagi ekologik vaziyatning buzilishiga olib kelishi sababli, kartoshka navlarining kolorado qo'ng'izi bilan zararlanishini o'rganish hamda ushbu zararkunandaga qarshi uyg'unlashgan kurash tizimini ishlab chiqish muhim ahamiyatga ega. Ushbu tadqiqot ushbu tizimni ishlab chiqishga yordam beradi.