Ushbu kitob "Adolatga xiyonat" deb nomlanadi va O'zbekistonlik yozuvchi To'xtamurod Tursunovich Tursunboyev qalamiga mansub bo'lib, adabiyotshunos D. S. Komilov muharrirligi ostida nashr etilgan. Kitobda insonlar o'rtasidagi samimiy munosabatlar, sevgi, sadoqat, xiyonat, oilaviy muammolar va jamiyatdagi illatlar tasvirlangan. Asar qahramonlari hayotiy voqealar, qiyinchiliklar va ulardan chiqish yo'llari bilan kitobxonlarga taqdim etilgan.
Hikoya adolat haqida bo'lib, unda tabiatdagi tartib va adolatning ahamiyati ta'kidlanadi. Asarda turli hayvonlar orqali adolatning mohiyati ochib berilgan. Boyqush donoligi, asalari oilasining inoq mehnat qilishlari va har bir jonzodning o'z o'rni borligi ta'kidlanadi. Leonardo da Vinchi asarida adolatning donolikka asoslanganligi va har bir kishi o'z vazifasini bajarishi kerakligi haqida xulosa beriladi.
Леонардо да Винчининг "Адолат" ҳикоясида дунёдаги адолатсизлик, табиатдаги мувозанат, ҳар бир мавжудотнинг ўз ўрни ва вазифаси ҳақида ҳикоя қилинади. Асар қаҳрамонлари (сичқон, мушук, бойқуш) орқали адолат тушунчасига ёндашилади. Бойқушнинг ҳикматли сўзлари табиат қонунларига асосланиб, жамиятда адолатни ўрнатишга қаратилган.
Maqolada Amir Temurning shaxsi, uning faoliyati va tarixini o'rganishning ahamiyati haqida so'z boradi. Amir Temurning hayoti va faoliyati afsonalarga aylanganligi, uning merosi xalq uchun bitmas-tuganmas boylik ekanligi ta'kidlanadi. Maqolada Amir Temurning adolatga sodiqligi, insoniy fazilatlari, vatanparvarligi, bunyodkorligi, ilm-fan homiysi bo'lganligi va ma'naviy yetukligi haqida fikrlar bayon etilgan.
Alisher Navoiyning "Mahbub ul-Qulub" asari insoniyat, jamiyat va axloq-odob masalalariga bag'ishlangan pandnoma. Asarda adolat, saxovat, qanoat, sabr, tavozu kabi fazilatlar ulug'lanib, zulm, hasad, riyo kabi illatlar qoralanadi. Muallif jamiyatning turli tabaqalari vakillarini (shohlar, vazirlar, ulamolar, fuzalolar, qozilar, muftiylar, tabiblar va boshqalar) o'ziga xos uslubda tasvirlab, ularning ijobiy va salbiy xususiyatlarini ochib beradi. Asar hikoyatlar, aforizmlar va she'riy parchalar bilan boyitilgan.
Ushbu kitobda buyuk faylasuf Aflotun davlat va jamiyat tuzilishi, qonunlar va ularga bo'lgan asosiy talablar, shuningdek ularni aholiga tushuntirish va amalda joriy etish masalalari haqida mulohazalar yuritadi. Kitobda adolat, mardlik, nomus, vatanparvarlik, ota-ona hurmati, ezgu ishlarni amalga oshirish kabi umuminsoniy qadriyatlar yoritilgan.
Kitobda Oʻzbekistonning mustaqillik yillaridagi bunyodkorlik gʻoyalari, ularning mohiyati, ahamiyati va turli sohalardagi namoyon boʻlishi haqida soʻz boradi. Vatanparvarlik, milliy gʻoya, insonparvarlik kabi tushunchalar tahlil qilinib, ularning jamiyat taraqqiyotidagi oʻrni ochib berilgan. Shuningdek, kitobda oʻtmishdagi buyuk mutafakkirlarning gʻoyalari hamda ularning bunyodkorlikka qoʻshgan hissasi yoritilgan.
Ushbu maqola Lev Nikolayevich Tolstoyning hayot haqidagi falsafiy qarashlarini, xususan, uning mehnatga, shaxsiy fazilatlarga va ijtimoiy hayotga bo'lgan munosabatini tahlil qiladi. Maqolada Tolstoyning "hamma uchun hayotiy darslar" deb nomlanuvchi asarlaridan olingan misollar orqali halollik, sadoqat, mehr-shafqat kabi insoniy qadriyatlarning ahamiyati ochib beriladi. Tolstoyning ta'limga, bolalarning ma'naviy va axloqiy tarbiyasiga oid g'oyalari ham yoritilgan. Mualliflar Tolstoy asarlarining hozirgi zamon uchun ham dolzarb ekanligini va yosh avlodni tarbiyalashda muhim manba bo'lib xizmat qilishini ta'kidlaydilar.
Kitob diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashda allomalar ilmiy merosining mohiyatini ochib beradi. Unda so‘f islom ta’limotining ezgu mohiyati, diniy ekstremizm va terrorizmning salbiy jihatlari hamda ularga qarshi kurash masalalari buyuk ajdodlarimiz asarlaridan olingan iqtiboslar orqali yoritilgan. Kitob ma’naviyatni yuksaltirish, yoshlar axloqini yaxshilash, dinlararo bag'rikenglikni targ'ib qilishga qaratilgan.
Ushbu matn, turli mutafakkirlar (Suqrot, Aflotun, Aristotel, Ibn Sino, Navoiy va boshqalar)ning axloq, odob, ma'naviyat haqidagi fikrlari va pand-nasihatlaridan iborat. Asarlardan parchalar keltirilgan. Insonning kamoloti, jamiyatdagi o'rni, yaxshi va yomon xulq-atvor, adolat, do'stlik kabi mavzularga e'tibor qaratilgan.